යුදෙව්වන්ගේ ඉතිහාසයෙන් කොටසක් - Jews - Before WWII - Part IV

දෙවන ලෝක යුද්දය ගැන කියවෙන සෑම අවස්ථාවකදීම පාහේ කියවෙන පොදු නාමයන් දෙකක් වේ නම් ඒ එකක් හිට්ලර් ගැන විය යුතු අතර අනෙක යුදෙව්වන් ගැන විය යුතුය. මේ නම් දෙකම ඒ තරමටම ගහට පොත්ත මෙන් මෙම යුද්දය හා සබැදී පවතී. කෙසේවෙතත් යුදෙව්වන් ගැන කරුණු කාරණා කිහිපයක් අපි ඊශ්‍රායලය ගැන ලියවුන ලිපියෙදිත් කතා කරන්නට යෙදුනත් මෙහිදී ඊටත් වඩා පුළුල් මානයකින් යුදෙව්වන් හා දෙවන ලෝක යුද්දයේදී පීඩාවට පත්වූ අනෙක් ජන කොටස් පිළිබදවත් කතා කලයුතුයයි අපේක්‍ෂා කරනු ලබනවා.

දෙවන ලෝක යුද්දයේදී අතිශයින්ම පීඩාවට පත්වූ මානවයන් සමූහයක් වූ යුදෙව්වන්ට දෙවන ලෝක යුද්දයෙන් ඉක්බිතිව ඔවුන්ගේ සිහිනයක්ව පැවති "පොරොන්දු දේශය" (Promise land) හෙවත් ඊශ්‍රායලය බිහිවන තුරාවටම ඉතිහාසය පුරාම ලැබී ඇත්තේද අතිශයින්ම කටුක අත්දැකීම්ය. වසර 2000 කටත් වඩා ඔබ්බට දිවයන යුදෙව්වන්ගේ ඉතිහාසයේ ඔවුන් යුරෝපයේ තැනින් තැන කුඩා ජනසමූහ වශයෙන් ජීවත්ව ඇති අතර 18 වන සියවසෙන් පසුව යුරෝපා සමාජයේ යුදෙව්වන්ගේ භූමිකාව පුළුල් වපසරියකට යොමුවී ඇත.

යුදෙව්වන්ගේ මූලාරම්භය සිදුවී ඇත්තේ අදටත් යුදෙව් - මුස්ලිම් ගැටුම් ගිණියම්ව පවතින මැදපෙරදිග කලාපයේදීයි. යුදෙව් විශ්වාසයන්ට අනුව වසර 3000 කට පෙරාතුව ඔවුන් මිසරයන්ගේ වහලුන් ලෙස සේවය කර ඇති අතර දෙවියන් විසින් ඔවුන් වහල්භාවයෙන් මුදවා ඇත. මේ බව සංකේතවත් කරමින් ඔවුන් යුදෙව් පාස්කු මංගල්‍යය හෙයත් Passover Ceremony නම් උත්සවයක්ද පවත්වනු ලබයි.

ඔවුන් තුල එදා ඉදලම තමන්ගේ කියා රටක් දෙවියන් විසින් ලබාදෙයි කියන විශ්වාසයත් තිබුනා. ඒ දේශය තමයි ඔවුන් ඊශ්‍රායලය කියල හැදින්වූයේ. ඔවුන් තමන්ගේ අගනුවර ලෙස සැලකුවේ ජෙරුසලමයි. එහි ඔවුන් ඇදහූ ජුදා ආගමේ (Judasim) දේවස්ථානත් ඉදිකර ඒවාට භක්තියෙන් යුක්තව වැදුම් පිදුම් කිරීමත්  සිදුවුවා. කෙසේවෙතත් මීට වසර 2500 කට පෙරාතුව බැබලෝනියන්වරු ජෙරුසලම් ආක්‍රමණය කල අවස්ථාවේ ඔවුන් විසින් යුදෙව් පූජනීය ස්ථාන විනාශ කිරීම පමණක්‍ නොවේ දැන උගත්භාවයෙන් හා විවිද ශිල්ප වල නිපුනත්වයෙන්ද යුතුව සිටි යුදෙව්වන් තම රටට රැගෙන යාමත් සිදුකරනු ලැබුවා. නැවතත් ඔවුන් තර්ජනයකට මුහුණ දුන්නේ බැබලෝනියාව පර්සියාවට අත්පත් වූ පසුවයි. එහෙත් පර්සියානු රජෙකු වූ Ahasureus  විසින් Esther නම් යුදෙව් කත විවාහහ කරගැනීමත් සමග ඇගේ ඉල්ලීම මත තම සහෝදර යුදෙව් ජනතාවට සැනසුම් සුසුම් හෙලන්නට හැකිවී තිබෙනවා.

ඉන්පසුව පිටුවහල්ව සිටි යුදෙව්වන් නැවතත් ජෙරුසලමට පැමිණ තමන්ගේ දේවස්ථාන ඉදිකරගෙන සැන‍සිල්ලේ සිටියත් එයට නැවතත් විරාමයක් තබමින් රෝමන්වරුන්ගේ ආක්‍රමණ සිදුවීම ඉන් වසර 500 කට පමණ පසුව එනම් දල වශයෙන් ක්‍රි.ව. 70 දී පමණ සිදුවී තිබෙන අතර යුදෙව්වන්ට විවිද අඩම්තේට්ටම් පමණක් නොවෙයි, ඔවුන්තැනූ දේවස්ථාන විනාශ කිරීමත් ඒවායේ තිබූ වටිනා කියන දේවල් කොල්ලකෑමත් සිදුකර තිබෙනවා.

රෝමන්වරුන්ගේ මර්ධනකාරී වැඩ පිළිවෙල හා පිටුවහල් කිරීම වැනි ක්‍රියාදාමයන් නිසා ඇතැම් යුදෙව්වන් නැවතත් බැබලෝනියාවේ විසූ තමන්ගේ සහෘදයන් වෙත නැවත සංක්‍රමණයක් සිදුවී ඇති අතර ඇතමෙක් උතුරු අප්‍රිකාව හා ස්පාඥය වෙතත්, තවත් අය රෝමයට පිටුවවහල් වූ පසු යුරෝපයේ තැන් තැන්වල අනාථයන් වශයෙන් ජීවිතය ගත කරන්නටත් සිදුවී තිබෙනවා. යුරෝපයේ වාසයට ගිය බොහෝ යුදෙව්වන් තමන්ගේ ජනාවාස පිහිටුවාගෙන තිබෙන්නේ ගංඟා ආශ්‍රිතවයි. ජර්මනියේ රයින් සහ ප්‍රංශයේ රොන් නදිය අසබඩව තම ජනාවාස පිහිටුවාගත් ඔවුන් තම යුදෙව් අනන්‍යතාවය රැකගන්නට සමත්වෙලා තිබෙනවා.

යුරෝපයේ බොහෝ රාජ්‍යයන්ගේ පාලකයන්ගෙන් යුදෙව්වන්ට පිළිසරන ඇතැම් අවස්ථාවල ලැබි තිබෙනවා. එයින් එක් අවස්ථාවක් තමයි 1264 දී පමණ පෝලන්තයේ පාලකයා වූ Boleslav කියන රජතුමා යුදෙව්වන්ගේ ආරක්‍ෂාව තහවුරු කිරීමත් තමන්ට අයත්ව තිබූ දැන් ලිතුවේනියාව, බෙලරුසියාව හා යුක්රේනය කියන ප්‍රදේශවල පාලනයටත් හවුල්වෙන්න යුදෙව්වන්ට ආරාධනා කර තිබෙනවා. මේ සුහද ආරාධනාව පිළිගෙන ඒ ප්‍රදේශවල වාසය කල යුදෙව්වන්ට පොලන්තයේ විස්ටුලා නදිය ඉතාමත් ප්‍රයෝජනවත් වෙලා තියෙනවා ඒ ප්‍රදේශවල සිට පෝලන්තය වෙත ගමනාගමන කටයුතු කරගැනීම සදහා.

ඒ විතරක් නොවෙයි ඔබත් පුදුමවේවි මුස්ලිම් ජාතිකයන් යුදෙව්වන්ගේ ආරක්‍ෂාව හා පැවැත්ම වෙනුවෙන් පෙනීසිටි බව පැවසුවහොත්. මන්ද, අද මේ දෙපාර්ශවය නයයි, මුගටියයි මෙන් දුටු තැන මරාගත්තත් තුර්කි අධිරාජ්‍ය හෙවත් ඔටෝමන් අධිරාජ්‍යයේ හා ක්‍රි.ව‍. 700 දී පමණ උතුරු අප්‍රිකාවේ සිටි මුස්ලිම්වරු ස්පාඥය ආක්‍රමණය කල පසුව ඔවුන්ගේ ස්වර්ණමය යුගය උදාවූ බව පැවසෙන අතර ජුදා ආගම සිත්සේ ඇදහීමටත් යුදෙව් සංස්කෘතියේ උන්නතිය උදෙසා කටයුතු කිරීමටත් එරට පාලනය කල මුස්ලිම් පාලකයන් ඉඩදී තිබෙනවා. ක්‍රි.ව.900 කියන්නේ ස්පාඥයේ යුදෙව්වන්ට හොදම කාලය උදාවූ කාලසමයයි කියන්න පුළුවන්.

එහෙත් ක්‍රි.ව.622 පමණ සිට ක්‍රමයෙන් බලයෙන් වැඩී ගෙන ආ මුස්ලිම් බලයට හා ඔවුන් විසින් අත්පත්කරගෙන සිටි ‍ජෙරුසලම කතෝලික පල්ලියේ ආශිර්වාදයෙන් මෙහෙයවූ කුරුස යුද වාදීන්ට ක්‍රි.ව.1099 දී අත්පත්වීමත් සමග ජෙරුසලමේ සිටි යුදෙව්වන්ට පමණක් නොවේ එහි සිටි මුස්ලිම් ජාතිකයන් දහස් ගණනාවකටද සිය ජීවිතයෙන් වන්දිගෙවන්නට හේතුවුවා.

මෙම ජෙරුසලම කියන නගරය ගැන යමක් කියනවා නම් එය ලෝකයේ පැරණිම නගරවලින් එකක් ලෙස සැලකෙන අතර එයත් යුදෙව්වන්සේම  ඉතිහාසය පුරාවටම විවිද හැලහැප්පීම්වලට ලක්වූ නගරයක්. එය යුදෙව්වන්ට වැදගත්වන්නේ ඔවුන්ගේ හීබෲ බයිබලය පරිදි පළමු ඊශ්‍රායල රාජධානිය ඩේවිඩ් රජතුමා විසින් ක්‍රි.පූ.1000 දී පමණ ස්ථාපිත කිරීමේදී එම රාජ්‍යයේ අගනුවර ලෙස ජෙරුසලම භාවිතා කිරීමත් කිතුනු බැතිමතුන්ගේ පැත්තෙන් තම ආගමික ශාස්තෘවරයා වූ ජේසුස් වහන්සේ කුරුස ගත කිරීමත් මෙම නගරයේ සිදුවී තිබීමයි. එසේම ඉස්ලාම් බැතිමතුන්ට වැදගත් වන නගරයක් ලෙස සලකන නිසා එදත් අදත් ආගම් කිහිපයකටම වැදගත් නගරයක් ලෙස ජෙරුසලම  සැලකෙන බව කිවයුතුයි.

ක්‍රි.ව. 1492 දී ස්පාඥයේ සුරක්‍ෂිතව සිටි යුදෙව්වන්ටත් කණකොකා හඩන්නට පටන්ගන්නවා. ඒ එරට තිබූ මුස්ලිම් පාලනය බිදදමා ඔස්ට්‍රියානු කතෝලිකයන් විසින් අත්පත් කරගන්නා අතර එහිසිටි මුස්ලිම් ජාතිකයන් හා යුදෙව්වන් පිටුවහල් කිරීම ආරම්භකරනු ලබයි. ‍එසේම පිටුවහල් කිරීමට අමතරව ඔවුන්ට කිතුදහම වැලදගන්නා සේ බලකරන අතර එය ප්‍රතික්‍ෂේප කරන්නන් මරාදැමීමද සිදුකරයි. මෙම අභාග්‍ය සම්පන්න අවස්ථාවේද යුදෙව්වන්ගේ පිහිටට එන්නේ මුස්ලිම් පාලකයන්මය. එනම් එවකට තුර්කි අධිරාජ්‍යයේ පාලකයා වූ Sultan Beyazit II විසින් යුදෙව්වන්ව උණුසුම් ලෙස පිළිගෙන තම අධිරාජ්‍යයේ යහතින් කල් ගත කිරීමට ඉඩදෙනවා පමණක් නොව තම වෛද්‍යවරුලෙස පත් කරගන්තේද යුදෙව් වෙදැදුරන්මය. තුර්කි අධිරාජ්‍යයට අමතරව ස්පාඥයෙන් පිටුවහල් කල යුදෙව්වන් නෙදර්ලන්තය වෙතද සංක්‍රමණය වූහ.

හිබෲ බසින් ස්පාඥය හැදින්වෙන්නේ Sefarad ලෙසින් වූ අතර ස්පාඥයේ හෝ ඊට යාබදව පිහිටි පෘතුගාලයේ විසූ යුදෙව්වන් Sephardic Jews ලෙස හැදින්වූහ. 250,000 කට අධික Sephardic යුදෙව්වන් සංඛ්‍යාවකට ස්පාඥයෙන් පිටව යාමට සිදුවූ  බව කියන අතර මුදල් හෝ ඔවුන් සතුව තිබූ වෙනයම් වටිනා දේවල් රැගෙන යාමද තහනම් විය. මෙලෙස ස්පාඥයෙන් පිටමංව යාමට පෙරාතුව යුදෙව්-මුස්ලිම් මිත්‍රත්වය කෙතරම් ශක්තිමත්දැයි කිවහොත් ඇතැම් මුස්ලිම් අංග යුදෙව්වන්ද අනුගමනය කරන්නට විය. Synagogues ලෙස හැදින්වූ යුදෙව් සිද්ධස්ථාන සමහරක් මුස්ලිම් පල්ලිවල ආකෘතියෙන්ම තැනීම එයට හොද නිදසුනකි.

11 වන සියවස පමණ වන විට යුදෙව්වන් හොදින් ස්ථාපිත වූ ස්ථානයක් ලෙස චෙක් ජනරජයට අයත් ප්‍රාග් අගනගරයද සැලකිය හැකියි. එහිදීද ඔවුන්ට උණුසුම් පිළිගැනීමක් ලැබී තිබූ අතර 16 වන සියවස පමණ වන විට මේ තත්ත්වය උඩුයටිකුරුව නරක කලදසාවක් උදාවී තිබූ බවද පැවසේ.

ඒ ඒ කාලවකවානුවලදී යුදෙව් සංක්‍රමණයන් ඇති වූ ආකාරය

Ashkenaz යනු පැරණි හීබෲ බසින් ජර්මනිය හදුන්වන ආකාරයයි. මධ්‍යතන යුගයේදීද එනම් 11 වන සියවසේදී පමණ ජර්මනියෙන් යුදෙව්වන් පිටුවහල් කිරීම සිදුව තිබෙන අතර ඔවුන් ඉන්පසුව ජීවත්ව ඇත්තේ උතුරු, මධ්‍යම හා නැගෙනහිර යුරෝපයේ රටවලයි. මෙම යුදෙව්වන් “Ashkenazi” ලෙස හැදින්වෙන අතර ඔවුන් භාවිතා කර ඇති භාෂාව ජර්මන් බසට සමානකමක් තිබූ හා හීබෲ බසින්ම බිදී ආ වචන හා අර්ථයන්ගෙන් යුක්තවූ බසක් ලෙස සැලකෙන අතර Yiddish භාෂාව වේ. කෙසේවෙතත් 11 වන සියවසේදී යුදෙව්වන්ට එරෙහිව ක්‍රියාත්මක වූ කතෝලිකයන්, ජුදා ආගම පිටුදැකීමේ ක්‍රියාමාර්ගයන් ඔස්සේ යුදෙව්වන් ජර්මනියෙන් පිටමං කිරීමේ ක්‍රියාවලියට පෙර 4 වන සියවසේදී පමණ යුදෙව්වන් ජර්මනියේ ව්‍යාපාරික ප්‍රජාවක් ලෙස නමක් දිනා ගත් අතර ඔවුන් යුරෝපය පුරා විසිරී සිටි යුදෙව්වන් සමග සබදතා පවත්වාගැනීමද සිදුකරගෙන ගියා. එසේම ජුදා ආගමත් නිදහසේ ඇදහීමට බාධාවක් තිබුනේ නැති බවයි පැවසෙන්නේ.  ඒ එක්කම යුදෙව් නොවන ජනතාව සමගත් බොහොම සහජීවනයෙන් මෙම යුදෙව් ජනතාව වාසය කල බව පැවසෙනවා. 

කොහොමනමුත් ප්‍රචණ්ඩත්වය යුදෙව්වන් කෙරේ ඇතිවෙන විට ඔවුන්ට තමන් කරගෙන ආ ව්‍යාපාර වෘත්තීන් හැරදමා නගරයෙන් නගරයට සංක්‍රමණය වීමට සිදුවූ බව පැවසෙනවා. 15 වන සියවසෙන් පසුව යුදෙව්වන්ගේ වාසභූමි බවට පත්වී තිබෙන්නේ නැගෙනහිර යුරෝපයට අයත් රටවල්.

තවද 11 වන සියවස වන විට එංගලන්තයේද යුදෙව්වන් ජනාවාස ස්ථාපිත කරගෙන තිබෙනවා. එහෙත් 1292 දී එඩ්වර්ඩ් රජු යුදෙව්වන් එංගලන්තයෙන් පිටුවහල් කර ගිබෙන අතර 1881 වන විට නැවතත් නෙදර්ලන්තයේ සිටි Sephardi Jews වරුන් එංගලන්තයට නැවත පැමිණ තිබෙන අතර ජර්මනියෙන් පිටමංව සිටි Ashkenazi යුදෙව්වරුන්ද රුසියාවේ සිට එංගලන්තයට පැමිණ තිබෙනවා. වර්ථමානයේත් යුදෙව් සමාජය එංගලන්තයේ සෑහෙන්නට සැලකිය යුතු භූමිකාවකට සම්බන්ධ බවද පැවසෙනවා.

Shtetl කියන්නේ Yiddish බසින් රුසියාවේ සහ නැගෙනහිර යුරෝපයේ යුදෙව්වන් වාසය කල කුඩා නගර හෝ ගම්මාන හැදින්වීමට භාවිතා කල වචනයයි. මෙය ඇතැම්විට සාමාන‍්‍යයෙන් කිතුන බැතිමතුන් වාසය කල නගරවලත් යුදෙව්වන් ජනාවාස වී සිටි ප්‍රදේශය හැදින්වීමට භාවිතා කර තිබෙනවා. කොහොමවුනත් වර්තමානය වන විට නම් Shtetl නමින් අර්ථවත් කිරීමට ප්‍රදේශ ලෝකයේ ඉතිරිව නැහැ. එයට හේතුව තමයි නාසින් විසින් දෙවන ලෝක යුද්ද කාලයේදී යුදෙව්වන්ට එරෙහිව ක්‍රියාත්මක කල කෲර ජන සංහාරයේදී Shtetl කියන ප්‍ර‍දේශත් අතුගෑවී යෑම. මේ Shtetl වල ජීවිතය නම් සුන්දර එකක් නොවූ බව තමයි පැවසෙන්නේ. දරිද්‍රතාවය හා විවිද දුෂ්කරතා මධ්‍යයේ මෙම ප්‍රදේශ වල ඔවුන්ට වාසය කරන්නට සිදුවී තිබෙනවා. ඒත් දුක්කම්කටොළු මධ්‍යයේ වුවත් යුදෙව් ප්‍රජාව මෙම ජීවිතයට ඇළුම් කර තිබෙනවා. එයට හේතුව තමයි එකම යුදෙව් ජනතාවකට එක්ව වාසය කරන්නට හැකිවීම නිසා පවුල් ඒකකයක් තුල උණුසුම් සමීපතාවයක් හා අන්‍යෙන්‍යයන් අතර බැදීමක් හා බලවත් ආගමික ශ්‍රද්ධාවක් එකිනෙකා අතර පැවතීම. ඔවුන් කෙතරම් පීඩා අත්වින්දත් යුදෙව්වන්ගේ කැපීපෙනෙන ආගමික චාරිත්‍රයක්වන Sabbath චාරිත්‍රය ඔවුන් කැපවීමෙන් මෙම Shtetl වලදී සිදුකර තිබෙනවා. 

මෙම Shtetl වල නාභිය ලෙස synagogue හෙවත් සම්මුති ශාලාවන් සැලකිය හැකියි. Yiddish බසින් synagogue හදුන්වා තිබෙන්නේ shul යන නමින්. මෙම ස්ථානයේ තමයි යුදෙව්වන් එක්රැස් වී තිබෙන්නේ. ඊට අමතරව යාඥා කිරීමත්, අධ්‍යාපන කටයුතු සිදුකිරීම, විවාහ උත්සව ආදිය පැවැත්වීමත් මෙම ස්ථානවල සිදුවී තිබෙනවා. මුලිනුත් දැක්වූ පරිදි ඉස්ලාමීය ආභාශය හා කතෝලික අභාශයන්ගෙන් තැනුන අලංකාරවත් සම්මුති ශාලා තිබුනත් සාමාන්‍යයෙන් මෙම ස්ථාන සරල බවෙන් යුතු ස්ථාන ලෙස තමයි සැලකෙන්නේ. දෙවන ලෝක යුද්දයෙන් පසුව නැගෙනහිර යුරෝපයේ තිබූ මෙවැනි අලංකාරවත් සම්මුති ශාලා අත්හැරදැමුනත් වර්ථමානය වන විට ඒවා නැවත යථා තත්ත්වයට පත් කර ඇති බවත් පැවසෙනවා.

රුසියාවේ රැජින ලෙස 1762 සිට 1796 දක්වා රජකම් කල මහා කැතරින් රාජිනියගේ කාලයේදී රුසියාවේ නගරවල වාසය කල යුදෙව්වන්ට එරෙහිව දැඩි විරෝධතාවයක් එල්ල වෙන්නට පටන් ගන්නවා. මේ විරෝදතාවයන් නිසාම ඇය 1791 දී the Pale of Settlement නීතියක් බලාත්මක කරන අතර එයින් රුසියාව පුරා ජීවත්වූ යුදෙව්වන්ට එක් ප්‍රදේශකට පමණක් වාසය සදහා කොටු කිරීම කරනු ලබනවා. මේ යටතේ රටේ සිටි යුදෙව්වන්ගෙන් 10% ක් වැනි අතලොස්සක් හැරුන කොට අනෙක් සියළු දෙනා මෙම තනි ප්‍රදේශයට කොටුකරනවා පමණක් නොවේ ඔවුන්ට වෙනස් ආකාරයෙන් සැලකීමටද අමතක කරන්නේ නැහැ. ඒ අනුව ඉහල අධ්‍යාපනයක් ලැබීම, ඉඩම් බද්දට ගැනීම ආදිය තහනම් කරනු ලබනවා. ඒ විතරක් නෙමෙයි වරින්වර ඔවුන්ට එෙඑරරහිව ප්‍රචණ්ඩත්වය පවා මුදාහරිනවා.  කොහොමවුනත් යුදෙව්වන් මෙම බාදක මධ්‍යයේ පවා අමාරුවෙන් ජීවිතය ගැටගසා ගන්නා අතර 1910 වන විට මෙම කොටුවූ ප්‍රදේශය තුල යුදෙව්වන් මිලියන 5 ක් පමණ වාසය කල බවද පැවසෙනවා.

(මේ එම කොටුකල ප්‍රදේශයන් තුල යුදෙව්වන් ගෙවූ කටුක දිවියේ නිදසුන්)

මෙතරම් තාඩන පීඩනයට ලක් කලත් පළමු ලෝක යුද්දයේදි රුසියානු හමුදාව වෙනුවෙන් සේවය කරන්න යුදෙව්වන් 650,000 ක් පමණ සහභාගීවී තිබෙනවා. කොහොමවුනත් රුසියානු හමුදාවේ ඉහල නිළධාරීන් නම් මෙම යුදෙව් සෙබළුන්ට කැමැත්තක් තිබිලා නැහැ. ඔවුන් යුදෙව්වන්ව සලකලා තිබෙන්නේ අර්ධ මනුශ්‍යයන් ලෙස හා අපිරිසිදු පිරිසක් ලෙසයි. ඒ එක්කම රුසියාව විසින් අත්පත් කරගත් ප්‍රදේශවල වාසය කල යුදෙව්වන් කෙරෙත් කිසිම දායාවක් දක්වා නැහැ. එයට එක් හේතුවක්ව තිබෙන්නේ නැගෙනහිර යුරෝපයේ වාසය කල යුදෙව්වන් භාවිතා කල Yiddish භාෂාව ජර්මානු උරුවක් ගැනීමත් මෙම යුදෙව්වන් රුසියානුවන්ට නොව ජර්මානුවන්ට පක්‍ෂපාත කමක් දැක්වීමයි. පළමු ලෝක යුද්දයේදී කොපමණ යුදෙව්වන් සංඛ්‍යාවක් මිය ගියාදැයි කිසිම අයෙක් නොදන්නා බව පැවසෙන අතර රුසියානුවන් විසින් යුදෙව්වන් 600,000 ක් පමණ සිරභාරයට ගත් බව පැවසෙන අතර එයින් 200,000 නැවත ආපසු පැමිණ නැහැ.1917 සිදුවූ රුසියානු විප්ලවයත් සමග යුදෙව්වන් පීඩාවට පත්කරමින් ක්‍රියාත්මක වූ the Pale of Settlement යටතේ ස්ථාපනය කර තිබූ Pale ලෙස හැදින්වෙන කොටුකල ප්‍රදේශය අහෝසිවීමද සිදුව තිබෙනවා.

Kiser Wilhelm II

පළමු‍ ලෝක යුද්දයේදී රුසියානුවන් යුදෙව්වන්ට මෙසේ සැලකුවත්, ජර්මානුවන් නම් හොදින් යුදෙව්වන්ට එම යුද්දයේදී සලකා තිබෙනවා. හිට්ලර් විසින් දෙවන ලෝක යුද්දයට පෙර හා ඒ අතරතුර යුදෙව්වන් පළමු ලෝක යුද්දයට කිසිදු සහයක් ජර්මනිය වෙනුවෙන් ලබා නොදුන්බවට බොරු ප්‍රචාර කරත් එවකට ජර්මනියේ පාලකයා වූ Frederick William Victor Albert of Hohenzollern, a.k.a. Kaiser Wilhelm II නම් යුදෙව්වන් කෙරේ ලිහිල් ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කල අයෙකු වූ අතර ඔහුගේ හමුදාවේ ලක්‍ෂයක පමණ යුදෙව් සෙබළුන් සිටි බව පැවසෙනවා.

එම යුද්දයේදී 12,000 ක් පමන යුදෙව් සෙබළුන් මිය ගොස් ඇති අතර 35,000 ක පමණ යුදෙව් සෙබළුන් විවිද අවස්ථාවල සම්මානය හා ඉහල නිලතල ලබා ගැනීමට පවා සමත්ව තිබෙනවා. තවද දෙවන ලෝක යුද්දයේදී යුදෙව්වන්ට ජර්මානු සෙබළුන් යනු මාරයා හා සමාන වූවත් පෝලන්තය වැනි නැගෙනහිර යුරෝපයේ රටවලට ජර්මානු සෙබළුන් පැමිනෙද්දී තමන් පීඩාවට පත්කරගෙන සිටි රුසියානුවන් පරදවා තමන් ගලවා ගැනීමේ සතුටට උණුසුම් ආකාරයෙන් පිළිගත් බවටත් සාක්‍ෂි ඕනෑතරම් තිබෙනවා.

ජර්මනිය වෙනුවෙන් සටන්වැදුන යුදෙව් සෙබළුන්
යුද්දය අතරතුරු තම උත්සවයක් සැමරූ අවස්තාවක්

යුද්දයේ දැක්වූ දක්‍ෂතා වෙනුවෙන් ජර්මනියේන් ලද සැලකුම්

මේ අවසන් සේයාරූ දෙකෙන් දැක්වෙන්නේ පළමු ලෝක යුද්දයේදී
පෝලන්තයට ජර්මානු හමුදා පැමිණි වට ඔවුන් උණුසුම් ලෙස පිළිගත් ආකාරයයි

නැවතත් මෙම යුගයෙන් ආපස්සට යනවානම්, මධ්‍යතන යුගය වන විට ඇතැම් යුරෝපයේ පාලකයන් යුදෙව්වන්ට තමන්ගේ රටේ පදිංචිව සිටින්නට අවසර දී තිබෙනවා. එම පාලකයන් වටහා ගෙන තිබෙනවා යුදෙව්වන්ට තිබූ ශිල්පී නිපුනත්වය ආදිය රටේ දියුණුවට යොදා ගන්නට හැකි බව. සාමන්‍ය වෘත්තීන්ට අමතරව සංගීතඥයන් ලෙස, රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකයන් ලෙස, භාෂා පරිවර්ත්‍රකයන් ලෙස විශේෂිත වූ කාර්යභාරයන් පවා යුදෙව් ජනතාව ඉටුකර තිබෙනවා. මෙම කාලය යුදෙව්වන් නම් කර තිබෙන්නේ Emancipation ලෙසටයි. ඒත් 18 වන සියවසෙන් පසුව නම් ‍බොහෝ යුරෝපීය රටවල් යුදෙව්වන්ට එරෙහිව විවිද නීති ක්‍රියාත්මක කිරීම ආරම්භ කර තිබෙනවා.

ඒ එක්කම මධ්‍යතන යු‍ගයේ පල්ලිය නම් යුදෙව්වන් කෙරේ දයාවක් පෙන්නුම්කර නැහැ. පල්ලි‍ය පනවපු නීති අනුව යුදෙව්වන්ට ඉඩම් වලට හිමිකම් කීම හා රැකියාවක නියැලීමත් තහනම් කල බව තමයි පැවසෙන්නේ. පල්ලියේ නීතිවලට අනුව කිතුනුවන්ට පොලියට මුදල් ණයට දීමත් තහනම් කර තිබුනත් ණයට මුදල් ගැනීම නම් තහනම් කර තිබුනේ නැහැ. මේ නිසා කිතුනුවන් මුදල් පොලියට ගත්තේ යුදෙව්වන්ගෙන්.

මධ්‍යතන යුගයේ කතෝලික පල්ලිය දැඩි විරෝදත්වයත් යුදෙව්වන් හා ඔවුන්ගේ ආගම වූ ජුදා ආගම කෙරේ දැක්වූ අතර කිතුදහම, ජුදා ආගමට වඩා ශ්‍රේෂ්ඨ බව ඔවුන්ගේ ඉගැන්වීම වුවා. ඔවුන් මිත්‍යාපවා තම බැතිමතුන්කෙරේ ඇති කිරීමට වගබලා ගත්තා 13 වන සියවසට අයත් ජර්මානු පල්ලියක ජනේලයේ නිර්මණය කල මෙම නිරූපනයෙනුත් පැහැදිලිවන්නේ එයයි. කිතු දහම වම් පසින් නියෝජනය කරන අතර දකුණු පසින් ජුදා ආගම නිරූපනය කරනු ලබන මෙහි කිතුදහම ඔටුන්නක් පැලද ඉහල මට්ටමක තබා ඇති නමුත් ජුදා ආගම යනු දෑස් බැදගත්, සත්‍ය දැකීමට බාධාකරන දහමක් ලෙස පෙන්වාදී තිබේ. එසේම යක්‍ෂයා සබදකම් පවත්වන ආගමක් ලෙස ජුදා ආගම හදුන්වා ඇත්තේ යක්‍ෂයාගේ සලකුණ ලෙස සලකන එළු අග දැතින් දරා සිටීම දැක්වීමෙනි.

ඒ එක්කම ද්වේශ සහගත මිත්‍යාමත දෝතින් දරාගන්නා මධ්‍යතන යුගයේ විසූවන් යුදෙව්වන් යනු අං තිබෙන, දෙකට බෙදුන වලිගයක්ද ඇති උරගයන් වැනි ජීවින් කොටසක් ලෙස විශ්වාස කර තිබෙනවා. තවද යුදෙව්වන් යනු ලේ පිපාසිතයන් ලෙස ඔවුන් උපුටා දක්වා ඇත්තේ ඔවුන් කිතුනු දරුවන් මරා එම රුධිරය යුදෙව්වන් තනන විශේෂිත වූ පාන් වර්ගයක් තැනීමට භාවිතා කරන බවයි.

Anti-Semitism නැතහොත් යුදෙව්වන්ට වෛරීසහගත ලෙස හෙලා දැකීම ඉතා ඈත කාලයේ සිට පැවත ආවත් එය ශක්තිමත් වී තිබෙන්නේ මධ්‍යතන යුගයේ පල්ලියෙන්. ඔවුන්ගේ විශ්වාසය අනුව ජේසුස් වහන්සේගේ අකල් මරණය සිදුවීමට වගකිවයුත්තේ යුදෙව්වන් බවයි. එහෙත් වර්ථමානය වන විට මෙම දෙකොට්ඨාශය ඉතාමත් මිත්‍රශීලීව දේශපාලනයේ පවා යෙදෙන අයුරු සුලභව දැකගත හැකියි.වර්ථමානයසේම  1789-1799 අතර කාලයේ සිදුවූ ප්‍රංශ විප්ලවයෙන් පසුව ප්‍රංශයේ විසූ යුදෙව්වන්ට, ප්‍රංශයේ අනෙක් ජනතාව හා සමානව සලකන්නත් පාලකයන් ත්‍යාගශීලි වෙලා තිබෙනවා.

ප්‍රංශ විප්ලවය සිත්‍තරෙකු දුටු හැටි

ප්‍රංශයේ එසේ ජනහිතකාමී කරුණාවන්ත ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කලත් දෙවන ලෝක යුද්දය අහවර වන තුරු යුරෝපයේ බොහෝ රටවල් යුදෙව්වන් කෙරේ අනුගමනය කල ප්‍රතිපත්තිය සුභදායිවූයේ නැහැ. 17 වන සියවසෙන් පසුව රුසියාවේ සහ නැගෙනහිර යුරෝපයේ රටවල යුදෙව්වන්ට එරෙහිව භාවිතා කල කොල්ලකාරී, විනාශකාරී සංහාරය හැදින්වූයේ Pogroms නමින්. 1905 ට පමණ අදාල දත්ත අනුව 3000 ක පමණ යුදෙව්වන් පිරිසක් වරින්වර ක්‍රියාත්මක කෙරුන Pogroms 600 ක පමණ අවස්ථාවලදී මියගොස් තිබෙනවා. මේ සිතුවමින් දැක්වෙන්නේ එලෙස ඔවුන් වාසය කල shtetl ගිනි තබද්දී තම දරුවා රැගෙන පලා යන පියෙකුගේ නිරූපනයක්. සිතුවමක් වූවත් එයින් ඇති කරන ලද කම්පනය දෑසට කදුළු මුසු කරන්නට සමත් වූ බව කිවයුතුයි.

කෙසේවෙතත් යුදෙව්වන්ට එරෙහි පදනම් විරහිත ප්‍රචාර ආදිය දෙවන ලෝක යුද්දය නිමාවන තුරුම පැවති යා.

එසේම යුදෙව්වන්ට සහනදායි පිළිවෙතක් අනුගමනය කල රටවල් පවා යම් වැරැද්දකට යුදෙව්වකු සැකකරුවෙකු වූ විටක අනුකම්පාවිරහිතව හා ඔවුන්ට එරෙහිව ක්‍රියාත්මක කල බවට නිදසුන් බොහෝ ඇත. මෙඑවැනි අවස්ථාවකට නිදසුන්ය. එනම් 1894 දී ප්‍රංශයේ යුද හමුදාවේ සේවය කල යුදෙව් නිළධාරියෙකු වන Alfred Dreyfus අත්අඩංගුවට ගත්තේ ඔහු ප්‍රතිවිරුද්ධ පාර්ශවයන්ට ඔත්තු සපයන අයෙකු ලෙස චෝදනා නගාය. මෙම පෝසටරයේ ඔහු ද්‍රෝහියෙකු ලෙස දැක්වූවත් ඔහුට විරුද්ධ සත්‍ය වශයෙන්ම සාක්‍ෂි නොමැති වූ බවද පැවසේ. එහෙත් නඩු විභාගයේදී වරදකරුවෙකු ලෙස ඔහු නම් කරනු ලැබීය. ඒ අවධියේ දේශපාලව ක්‍ෂෙත්‍රය පවා කැලඹීමට ලක්කල මෙම සිද්ධිය The Dreyfus Affair ලෙස හැදින්වේ. 

Dreyfus ඉහල හමුදා නිළධාරියෙකු නිසා ඔහු නියෝජනය කල ප්‍රංශ ඉහල පැලැන්තිය අතර ඇතිවූ දෙකඩ වීම පසුව මෙම සිද්දිය සාධාරණත්වයෙන් යුතුව විමසීමට එරට නීති ක්‍ෂෙත්‍රයට මඟපෑදු අතර ඔහුට නැවතත් නිදොස්ව ගෞරවාන්විතව හමුදාවට සම්බන්ධවමටත් පසුව 1907 දී විශ්‍රාම ගොස් නැවත පළමු ලෝක යුද්දයේදි ප්‍රංශය වෙනුවෙන් ස්වේච්ඡාවෙන්ම යුද වැදීමේ ගෞරවයද හිමිවිය. මේ තිබෙන්නේ ඔහු මුහුණු පෑ සිදුවීම් වලට පසුව ප්‍රංශ සමාජය දෙකට බෙදී ගැටෙන අයුරු 1898 දී පළවූ පුවත් පතක කාටුනයෙන් නිරූපිත ආකාරයයි. 

Alfred Dreyfus පසුකලෙක තමන්ට එල්ල වූ ‍චෝදනා වලින් නිදහස් වූවත් ඔහුට එරෙහිව නඩුව විභාග වෙද්දී එය වාර්තා කිරීමට පැමින සිටි Austro-Hungarian වාර්තාකරුවෙකු වූ Theodor Herzl ට අනාගතයේ යුදෙව් ප්‍රජාවට එල්ලට විය හැකි තර්ජනය ඉවෙන් මෙන් වටහා ගත්තේ යුදෙව් විරෝදය නීතිපද්දතීන් ඔස්සේද තහවුරු වීම මගින් ප්‍රංශයේ පමණක් නොව යුරෝපයේද යුදෙව්වන්ට නිදහසේ ජීවත්වීමට අවස්ථාවක් නොලැබෙනු ඇති බවට ඔහු තුල වූ විශ්වාසයයි. හේ නිසා තමන්ගේම කියා රටක් පිලිබදව වූ වැදගත්කම පිළිබදව අදහස් පල කල ඔහු Zionism සංකල්පය පිළිබදව පළමු සම්මේලනය 1896 දී සංවිධානය කරනු ලැබුවා.

තවදුරටත් යුදෙව් ජනතාව පිළිබදව කිවයුතු දේ බොහෝයි. එහෙත් ලිපිය සෑහෙන්න දිග වැඩිවෙන නිසා එම දේවල් ඉදිරි කොටසින් දැනගමු.

මෙම ලිපියේ දෙවන කොටස -
පොත් ගිනි තැබීම, වීදුරු බිදුන රාත්‍රිය, ටිබෙටයේදී මුහුනත් තහඩු අච්චු සැදීම - Before WWII - Part V


මේ දක්වා මෙම ලිපි පෙලේ පළවූ ලිපි -
 දෙවන ලෝක යුද්දයට නෑකම් කියන ඔබ නොදුටූ පින්තූර හා විස්තර - I
කළු කමීසකාරයන්, ඉතියෝපියානු ආක්‍රමණය හා මුසලෝනි පිළිබදව ඔබ නොදුටූ නොඇසූ දේවල් - දෙවන ලෝක යුද්දයට පෙර - II
ස්පාඥයේ වාමාංශිකයන්ට එරෙහිව දක්‍ෂිනාංශිකයන් - III