2012 දී සිදුවන්නේ කුමක්ද? ආක්‍රමණිකයාට මුහුණදීම - 6 කොටස

මෙම දීර්ඝ ලිපිපෙලේ එක් සංධිස්ථානයක් වෙත අද අපි පැමිණ ඇත. ඒ මායාවරුන්ගේ තීරණාත්මක අවස්ථාවන වන ආක්‍රමණිකයාට මුහුණදීමයි.

ස්පාඤය ආක්‍රමණය

පළමුවෙන්ම මායාවරු සිටි භූමියට එනම් Yucatán වෙත 1511 දී ස්පාඤය ජාතිකයන් පැමිණ ඇත්තේ ඊට ආසන්න මුහුදේදී සිය නෞකාව අනතුරට පත්වීම නිසයි. ඉන්පසුව 1517 දී දේශගවේශකයෙකු වන Francisco Fernández de Córdoba මෙම ප්‍රදේශයට පා තබන අතර ඔහුට හා ඔහු හා පැමිණි පිරිසට විරුද්ධව මායාවරු යුද වදින් අතර එයින් මායාවරු ජයගනු ලබයි. 

කෙසේවෙතත් යුද්දයෙන් මෙවර මායාවරු ජයගත්තද ස්පාඤයවරු සමග පැමිනි වෙනත් සතුරෙකුට පරාජය වීමට සිදුවිය. එනම් එතෙක් මායාවරුන්‍ට නොවැලදී තිබූ රෝග වන පැපොල හා සරම්ප වැනි රෝගවලට ගොදුරු වීම ඇරඹුන අතර මේ නිසා ඇතැම් දත්ත වල සටහන් වන පරිදි මායාවරුන්ගෙන් 90% ක් පමන මෙම ලෙඩ රෝග නිසා ‍මිය ගිය බව පැවසේ. 1524 දී තවත් ස්පාඤය දේශගවේශකයෙකු වන Pedro de Alvarado විසින් දකුණු දිග උස් බිම් ආක්‍රමණයටත්,  1527 දී Francisco de Montejo ‍ගේ නායකත්වයෙන් යුතු සේනාවක් Yucatán ආක්‍රමණය කිරීමට උත්සහ දරන අතර එවරද මායාවරු සාර්ථකව සතුරාට මුහුණ දී පලවා හරිනු ලබයි.

Maya imagery of the conflict between
Spanish and native peoples

1531 දී Chichén Itzá අත්පත් කර ගැනීමට ස්පාඤයවරුන් සමත් වුවද එය ව්‍යවර්ථ කිරීමට නැවතත් මායාවරු සමත්වෙති. 1532 වන විට ස්පාඤය මිශනාරිහු මායාවරුන් ක්‍රිස්තියානිකරණය කිරීමේ ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කරනු ලබයි. පෙරදී Yucatán අත්පත්කරගැනීමට ගොස් පරාජය වූ  Francisco de Montejo ගේ පුත්‍රයා සිය පියාට ඉටුකර ගත නොහැකි වූ අභිප්‍රාය 1546 දී ඉශ්ඨසිද්ධ කර ගැනීමට සමත්වේ.

1550 කාලයේදී මායාවරුන්ගේ Quiché වංශවත් පවුල් සිය ශිෂ්ඨාචාරය ක්‍රමයෙන් අභාවයට ය‍න්නේදෝ යන සැකය නිසාවෙන් හෝ වෙනයම් කරුණක් නිසා සිය වර්ගයාගේ උපත හා ඉතිහාසය ලියා තබනු ලබන අතර එම පොත Popol Vuh ලෙස හැදින්වේ.

The oldest written account of Popol Vuh

1562 දී ස්පාඤය පූජක Diego de Landa විසින් මායා ලේඛන ගිනිබත් කිරීමේ ව්‍යාපාරයක් ඇරඹුවේය. මෙමගින් මායාවරුන්ගේ වටිනා කරුණු ඇතුලත් codices දහස් ගණනක් ගිනිතබා විනාශ කලේය. මෙයින් ඔවුන් බලාපොරොත්තු‍වූයේ මායා ආගම තුරන් කර දැමීම වන අතර මෙම ව්‍යවසනයෙන් නිරුපද්‍රිතව ඉතිරිව ඇත්තේ codices තුනක් පමනක් බවද කියයි.

1697 වන විට මධ්‍යම ඇමරිකාව කේන්‍ද්‍රගත කොට ගෙන වසර දහස් ගණනක් සිය බලය පතුරුවා ගෙන සිටි මායා ශිෂ්ඨාචාරය  යටපත් කොට ඔවුන්ගේ නිජබිම මුළුමනින්ම අත්පත් කර ගැනීමට ස්පාඤය දේශයෙන් පැමිණි ආක්‍රමණිකයන්ට හැකිවිය. විශේෂයෙන් ඔවුන් සතුව තිබූ වෙඩි බලයට දිගින් දිගටම මුහුණදීමට මායාවරුන්ට හැකියාවක් නොතිබූ අතර මෙම ආක්‍රමණිකයා ඇමරිකානු භූමිය තුලට රැගෙන එනු ලැබූ නොයෙකුත් ලෙඩ රෝගත් මායාවරුන් තව තවත් දුර්වල කිරීමට හේතුවිය. එසේම ලෝකයේ ඒ යුගයේ සිටි ආක්‍රමණිකයන් අතරින් කෘරත්වයෙන් වැඩි ජාතියක් ලෙස සලකන ස්පාඤයවරුන්‍ගේ  අතිඅමානුශික කුරිරුකම් වලට ඔරොත්තු දීමට තවදුරටත් මායාවරුන්ට නොහැකිවිය. මෙසේ 1697 දී අවසාන සටන සිදුකලේ ඉතිරිව සිටි මායාවරුන් කුඩා කණ්ඩායම් රැදී සිටි මධ්‍යම Petén ප්‍රදේශය, එවකට Yucatán ප්‍රදේශයේ ස්පාඤය ආණ්ඩුකාරවරයාව සිටි Martin de Ursua විසින් ආක්‍රමණය කිරීමෙනුයි. මෙම සටන්වලින් පසු ඉතිරිව සිටි මායාවරුන් කම්කරුවන් ලෙස බලහත්කාරයෙන්ම සිය නිජබිමේම නව අයිතිකාරයන් වූ ස්පාඤයවරුන්ගේ ගොවිපල්වල හා රත්‍රං හා රිදී පතල් ‍වලට යොදවන ලදි.

Graphic portrayal of discrimination against
the Maya under Spanish rule

මායාවරුන්ගේ නූතන පරම්පරාවේ බොහෝමයක් තවමත් පුරාණ මායාවරුන් විසූ ප්‍රදේශ වල ගොවීන් ලෙස වාසය කරන අතර ඔවුන් පැරණි මායාබස හා ස්පාඤය බසේ එකතුවක් සිය භාෂාව ලෙස යොදා ගනී. කෙසේවෙතත් මෙක්සිකොවේ වෙසෙන මායා කණ්ඩායමක් වන Lacandón ජනයා තවමත් පැරණි මායා සම්ප්‍රධායන් සමග වෙලී ජීවත් වේ. ඔවුන් ‍එදා මෙන්ම පැරණි දෙවිදේවතාවන් අදහමින් සිය යටපත් වූ ශීෂ්ඨාචාරයට යම් කිසි ජීවයක් සපයන්නට උත්සහ දරයි.

Lacandon Indians, 1933-34

එසේනම් මෙතනින් මායා ශිෂ්ඨාචාරය පිළිබදව හා මායාවරුන්ගේ ජීවිතය පිළිබදව ඔබ වෙත රැගෙන ආ 2012 ලෝක විනාශයට අදාල දිනදර්ශනය පිළිබදව කියවෙන ලිපිපෙලේ එම කොටස අවසන් කරන අතර ඊගඟට අපි වැදගත්ම කොටස වන දිනදර්ශනය හා ඒ සබැදුන කරුණුකාරණා කතාකරමු...