ඉන්දියාවේ රතු බලකොටුව (Lal Qila): මෝගල් ශිල්පීය විශිෂ්ටත්වයේ සංකේතය

 ඔබට මතකද මීට වසර 14 කට පෙර සත් සමුදුර බ්ලොග් අඩවියේ ලියා පළ කළ "සුන්දර ටජ් මහලේ නොදත් තතු" ලිපි පෙල. එම ඉදිකිරීම පිළිබදව යම් යම් විවාද පැවතියත් එම ඉදිකිරීම කරවන ලැදැයි යයි සම්මතයේ පවතින සාජෙහාන් රජතුමා විසින්ම ඉදිකරවන ලද රතු බලකොටුව සම්බන්දයෙන් එහි ඉතිහාසය, සංචාරක තොරතුරු සහ අභියෝගයන් පිළිබදව සවිසත්රාත්මකම ලිපියක් ඔබ වෙත ගෙන එන්නටයි මෙම සැරසුම.

---

හැඳින්වීම

දිල්ලි නගරයේ හදවතේ පිහිටා ඇති රතු බලකොටුව හෙවත් ලාල් කිලා (Lal Qila) යනු ඉන්දියාවේ වඩාත්ම ප්‍රසිද්ධ හා වැදගත් ඓතිහාසික ස්මාරකයකි. මෝගල් අධිරාජ්‍යයේ ශිල්පීය විශිෂ්ටත්වය හා බලයේ සංකේතය වන මෙම බලකොටුව, 2007 වර්ෂයේ UNESCO ලෝක උරුම ස්ථානයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. අද දිනයේ රතු බලකොටුව ඉන්දීය ජාතික අභිමානයේ සංකේතයක් වන අතර, සෑම අගෝස්තු 15 වනදාවේදීම ඉන්දීය අග්‍රාමාත්‍යවරයා මෙහි ජාතික කොඩිය එසවීමෙන් ස්වාධීනත්ව දිනය සැමරයි.

ඉතිහාසය

ආරම්භය හා ඉදිකිරීම

රතු බලකොටුව ඉදිකිරීම ආරම්භ වූයේ 1639 මැයි මස 12 වනදාය. මෝගල් අධිරාජ්‍යයේ පස්වන අධිරාජ්‍ය වූ ශාහ් ජහාන් තම අගනගරය ආග්‍රා සිට දිල්ලි වෙත මාරු කිරීමේ තීරණය ගත් විට මෙම බලකොටුව ඉදිකිරීමට නියෝග කළේය. ශාහ් ජහාන් තම නව අගනගරය ශාහ්ජහානාබාද් (Shahjahanabad) නමින් හැඳින්වීය.

මෙම ප්‍රසිද්ධ බලකොටුව නිර්මාණය කළේ උස්ටාද් අහමඩ් ලහෝරි (Ustad Ahmad Lahori) නම් ප්‍රසිද්ධ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියා විසිනි. ඔහු තාජ් මහල් නිර්මාණය කළ එම ශිල්පියාම වේ. බලකොටුව ඉදිකිරීමට වසර 8ක් සහ මාස 10ක කාලයක් ගතවූ අතර, 1648 වර්ෂයේදී එය නිම කරන ලදී.

නම්කරණය

"ලාල් කිලා" නම හින්දි භාෂාවෙන් ලැබුණේ "ලාල්" යන්නෙන් "රතු" සහ "කිලා" යන්නෙන් "බලකොටුව" යන අර්ථය දැක්වීමෙනි. මෙම නම ලැබුණේ බලකොටුව ඉදිකිරීමට භාවිතා කළ රතු වැලි ගල් නිසාය. මුලින් බලකොටුව "කිලා-ඉ-මුබාරක්" (Qila-i-Mubarak) නමින් හැඳින්වූ අතර, එහි තේරුම "ආශීර්වාද ලත් බලකොටුව" යන්නයි.

මෝගල් යුගය (1648-1857)

රතු බලකොටුව වසර 200කට ආසන්න කාලයක් මෝගල් අධිරාජයින්ගේ ප්‍රධාන වාසස්ථානය ලෙස සේවය කළේය. ශාහ් ජහාන්ගෙන් පසු ඔහුගේ පුත් ඖරන්ග්සීබ් (Aurangzeb) සහ පසු කාලීන අධිරාජයින් මෙහි වාසය කළහ.

අවාසනාවන්ත සිදුවීම්:

1739 - නාදිර් ෂාහ්ගේ ආක්‍රමණය: පර්සියානු ආක්‍රමණකරු නාදිර් ෂාහ් දිල්ලිය ආක්‍රමණය කළ විට, රතු බලකොටුව කොල්ලකනු ලැබීය. ප්‍රසිද්ධ මයූර සිංහාසනය (Peacock Throne) සහ කොහිනූර් දියමන්ති ඇතුළු අගනා නිධන් කොල්ලකන ලදී.

1760 - මරාතා යුගය: දුර්වල වූ මෝගල් අධිරාජ්‍යය මරාතාවරුන් සමඟ ගිවිසුමක් අත්සන් කළ අතර, ඔවුන් බලකොටුව ආරක්ෂා කිරීමට පොරොන්දු වූහ.

බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත යුගය (1857-1947)

1857 විද්‍රෝහය: 1857 ඉන්දීය විද්‍රෝහයේදී, අවසාන මෝගල් අධිරාජ්‍ය වූ බහදූර් ෂාහ් II බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් අත්අඩංගුවට ගෙන රන්ගුන් (මියන්මාරය) වෙත පිටුවහල් කරන ලදී.

බ්‍රිතාන්‍යයන් බලකොටුවේ බොහෝ සුදු කිරිගරුඬ ව්‍යූහයන් විනාශ කළහ. බලකොටුව හමුදා කඳවුරක් (garrison) බවට පත් කරන ලදී. කලාකෘති, මාර්බල් ව්‍යූහයන් සහ වටිනා ආභරණ ඉවත් කරන ලද්දේ මෙම කාලයේදීය.

ස්වාධීනත්වයෙන් පසුව (1947 සිට)

1947 අගෝස්තු 15 වනදා, ඉන්දියාවේ පළමු අග්‍රාමාත්‍ය ජවහර්ලාල් නේරු රතු බලකොටුවේ ලහෝරි ගේට්ටුවේ ඉන්දීය ජාතික කොඩිය මුලින්ම එසවීය. එදින සිට සෑම වසරකම ස්වාධීනත්ව දිනයේදී ඉන්දීය අග්‍රාමාත්‍යවරයා මෙහි කොඩිය එසවීම සම්ප්‍රදායක් බවට පත්ව තිබේ.

2007 වර්ෂයේදී, රතු බලකොටුව UNESCO ලෝක උරුම ස්ථානයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.

ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය

රතු බලකොටුව මෝගල් ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ උච්චතම අවස්ථාව නියෝජනය කරයි. මෙහි නිර්මාණයේ පර්සියානු, තිමූරි, ඉස්ලාමීය සහ හින්දු ගෘහ නිර්මාණ සම්ප්‍රදායන්ගේ අසමසම මිශ්‍රණයක් දක්නට ලැබේ.

ප්‍රමාණය හා ව්‍යූහය

• වර්ග අක්කර 254.67ක (හෝ අක්කර 125ක) භූමි ප්‍රමාණයක් ආවරණය කරයි
• අක්‍රමවත් අෂ්ටභුජාකාර හැඩයක් ඇත
• ආරක්ෂිත බිත්ති කිලෝමීටර 2.41ක් (හෝ 2.5 km) දිගයි
• නගර පැත්තේ බිත්ති මීටර 33ක උසකින් යුක්තය
• ගඟ පැත්තේ බිත්ති මීටර 18ක උසකින් යුක්තය
• 21 බලකොටු ගොඩනැගිලි (bastions)
• මුලින් 6 ගේට්ටු තිබූ නමුත් අද 2ක් පමණක් ක්‍රියාත්මකයි

ප්‍රධාන ගේට්ටු

1. ලහෝරි ගේට්ටුව (Lahori Gate):

• ප්‍රධාන පිවිසුම
• ලහෝර් නගරය දෙසට මුහුණ ලා ඇති බැවින් මෙම නම
• ස්වාධීනත්ව දිනයේදී කොඩිය එසවන ස්ථානය

2. දිල්ලි ගේට්ටුව (Delhi Gate):

• දකුණු පිවිසුම
• දිල්ලි නගරය දෙසට මුහුණ ලා ඇත

3. ඛිස්රාබාද් ගේට්ටුව (Khizrabad Gate):

• අධිරාජ්‍යය සඳහා වෙන් කළ පුද්ගලික පිවිසුම

ප්‍රධාන ව්‍යූහයන්

1. ඡට්ටා චෝක් (Chatta Chowk) / මීනා බසාරය

ලහෝරි ගේට්ටුවෙන් ඇතුළු වන විට ඔබට මුණ ගැසෙන පළමු ව්‍යූහය මෙයයි. මෙය වැසි ආවරණයක් සහිත වෙළඳ පාරක් (covered bazaar) වන අතර:

• රජකීය උද්‍යානයේ කාන්තාවන් සඳහා සාප්පු සවාරි මධ්‍යස්ථානය
• රන්වන් ශිල්පීන්, පාපිසි වියන්නන්, මැණික්කරුවන් සහ රිදී වෙළෙන්දන්ගේ කඩ
• අද දිනයේ සිහින් සිල්ලර භාණ්ඩ, ජාතික ඇඳුම් සහ අත්කම් භාණ්ඩ විකිණෙයි

2. නෞබත් ඛානා (Naubat Khana)

සංගීත ශාලාව වන මෙය:

• 1639-1648 කාලයේ ඉදිකරන ලදී
• සංගීතඥයන් මෙහි වාඩි වී බෙර වාදනය කළහ
• අධිරාජ්‍යගේ උපන්දිනය වැනි විශේෂ අවස්ථාවල දිනයපුරා වාදනය කළහ
• "හති පෝල්" (Hathi Pol - අලි ගේට්ටුව) ලෙසද හැඳින්වේ
• අමුත්තන්ව මෙහි වාහන, පල්ලක්කු සහ අලි තබා ඇවිදින්නට සිදුවිය

3. දිවාන්-ඉ-ආම් (Diwan-i-Am) - මහජන ශ්‍රවණ ශාලාව

අධිරාජ්‍යය සාමාන්‍ය ජනතාව හමුවූ ශාලාව:

• 60 රතු වැලි ගල් කණුවලින් සමතලා වහලක් ආධාරයට ඇත
• නැගෙනහිර බිත්තියේ සුදු කිරිගරුඬ සිංහාසනය
• Bangalda හෝ whale-back වහලය සහිත
• Pietra dura (කැටයම් කළ ගල්) කලාව භාවිතයෙන් අලංකාර කර ඇත
• ගස්, මල් සහ කුරුල්ලන්ගේ සිතුවම්
• 1857න් පසු බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් විනාශ කරන ලද්දේ ඉතාලි ශිල්පියෙකු වූ Menegatti විසින් 1900 ගණන්වල ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලදී

4. දිවාන්-ඉ-ඛාස් (Diwan-i-Khas) - පුද්ගලික ශ්‍රවණ ශාලාව

අධිරාජ්‍යය තෝරාගත් උපදේශකයින් හමුවූ ස්ථානය:

• රතු බලකොටුවේ වඩාත්ම අලංකාර ශාලාව
• සම්පූර්ණයෙන්ම සුදු කිරිගරුඬ වලින් නිර්මාණය කර ඇත
• කැටයම්, රන් ආලේපන සහ pietra dura inlay කලාවෙන් අලංකාර කර ඇත
• මුලින් කාපට්, දර්පණ සහ රන් මැහුම් තිර රෙදි පිළි වලින් සරසා තිබුණි
• ප්‍රසිද්ධ මයූර සිංහාසනය (Takht-e-Taawus) මෙහි තබා තිබුණි
• පර්සියානු කවියක් බිත්තියේ සිංහලෙන් කැටයම් කර ඇත:

  "ඇගර් ෆර්දෝස් බර් රූ-යේ සමීන් අස්ත්, හමීන් අස්ත්-ඕ හමීන් අස්ත්-ඕ හමීන් අස්ත්"

  තේරුම: "පොළොව මත ස්වර්ගයක් තිබේ නම්, එය මෙයයි, මෙයයි, මෙයයි"

5. රන්ග් මහල් (Rang Mahal) - වර්ණ මාලිගාව

රැජිනගේ සහ අධිරාජ්‍යයගේ පුද්ගලික කාමර:

• "ඉමතියාස් මහල්" (Imtiaz Mahal) ලෙසද හැඳින්වේ
• නහර්-ඉ-බෙහිෂ්ත් (Nahr-i-Behisht - ස්වර්ග ප්‍රවාහය) නම් වූ ජල නාලිකාව මැදින් ගලා යයි
• දර්පණ වැඩ (ainakari) වලින් සරසා ඇත
• රිදී සහ රන් වලින් අලංකාර කර තිබුණි
• 1760දී මරාතාවරුන් විසින් රිදී සිවිලිම ඉවත් කරන ලදී

6. ඛාස් මහල් (Khaas Mahal) - අධිරාජ්‍යයගේ පුද්ගලික මාලිගාව

• සුඛෝපභෝගී සුදු කිරිගරුඬ කැටයම් කර ඇත
• ඛ්වාබ්ගාහ් (Khwabgah - නිදන කාමරය) උතුරු පැත්තේ
• Jali (විදුරුම්ස් තිර) වැඩ
• යුක්ති තරාසුවේ නිරූපණය
• අලි හැඩැති දොර හසුරු සහිත ලෝහ දොරවල්
• මුසම්මන් බුර්ජ් (Musamman Burj) - අර්ධ අෂ්ටකෝණාකාර කුළුණ
• ජහරෝඛා-ඉ-දර්ශන් - අධිරාජ්‍යය දිනපතා සූර්යෝදයේදී ජනතාවට පෙනී සිටින කවුළුව

7. හම්මාම් (Hammam) - රාජකීය නානාගාර

මෝගල් නානාගාර සංකීර්ණය:

• උණුසුම් සහ සීතල නාන කාමර
• සුඛෝපභෝගී කිරිගරුඬ තටාක
• සුවඳ විලවුන් තබන කාමර

8. මුම්තාස් මහල් (Mumtaz Mahal)

• මුලින් රාජකීය හැරම්හානාගේ කොටසක්
• 1857න් පසු බන්ධනාගාරයක් ලෙස භාවිතා කළේය
• අද පුරාවිද්‍යා කෞතුකාගාරයක් (Archaeological Museum) මෙහි පිහිටා ඇත

9. මෝති මස්ජිද් (Moti Masjid) - මුතු මුස්ලිම් පන්සල

• 1659දී ඖරන්ග්සීබ් විසින් ඉදිකරන ලදී
• සුදු කිරිගරුඬ වලින් සාදන ලද්දේය
• "මුතු මුස්ලිම් පන්සල" ලෙස හඳුන්වන්නේ සුදු පැහැය නිසාය
• තුන් ගෝල හැඩැති ගෝලාකාර වහලය
• 1857න් පසු බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් රන් ආලේපිත ගෝලාකාර වහල කිරිගරුඬ වහල සමඟ ප්‍රතිස්ථාපනය කළේය

10. හයාත් බකෂ් බාග් (Hayat Bakhsh Bagh) - ජීවන දායක උද්‍යානය

මෝගල් චාර්බාග් (Charbagh - හතරැස් උද්‍යානය) හැඩැති උද්‍යානය:

• ජල මාර්ග සහ අලංකාර ඉදිකිරීම්
• මල් සහ පලතුරු ගස්
• සමතුලිතතාවය සහ සුන්දරත්වයේ සංකේතය

විශේෂ ලක්ෂණ

1. නහර්-ඉ-බෙහිෂ්ත් (Stream of Paradise)

"ස්වර්ගයේ ප්‍රවාහය" ලෙස හැඳින්වෙන මෙය:

• සියලුම පුද්ගලික කුටි සම්බන්ධ කරන අඛණ්ඩ ජල නාලිකාව
• යමුනා ගඟෙන් ජලය ගෙන එන ලදී
• සිසිල් බව සහ සෞන්දර්ය සලසයි
• අද වියළී ඇත

2. Pietra Dura කලාව

• පර්සියානු ශිල්පීය ශෛලිය
• කිරිගරුඬ වලට වර්ණ ගල් කැබලි එකතු කිරීම
• මල්, ගස් සහ ජ්‍යාමිතික රටා
• ඉතාලි කලාවෙන් ආභාෂය ලත්

3. Ainakari (දර්පණ වැඩ)

• කුඩා දර්පණ කැබලි සමඟ සරසා ඇති සිවිලිම්
• දීප්තිය සහ සුඛෝපභෝගී බව එක් කරයි
• රන්ග් මහල්හි විශේෂයෙන් ඵලදායී

4. Chhatris (කුඩා මණ්ඩපයන්)

• ගෝලාකාර වහලවලින් යුත් කුඩා පැවිලියන
• මෝගල් ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ සංකේතාත්මක ලක්ෂණයක්

සංස්කෘතික වැදගත්කම

ස්වාධීනත්ව දිනයේ උත්සව

සෑම අගෝස්තු 15 වනදාවේදීම:

• ඉන්දීය අග්‍රාමාත්‍යවරයා ජාතික කොඩිය එසවයි
• ලහෝරි ගේට්ටුවේ බලකොටු බිත්ති මතින් ජාතික කථාවක් පවත්වයි
  
  UNESCO ලෝක උරුම ස්ථානය (2007)

රතු බලකොටුව UNESCO විසින් පිළිගත්තේ:

• معیار (ii): මෝගල් ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ අවසන් සංවර්ධනය
• معیار (iii): රාජස්ථාන්, දිල්ලි, ආග්‍රා හා වෙනත් ස්ථානවල ගොඩනැගිලි කෙරෙහි බලපෑම
• معیار (vi): ඉන්දීය ස්වාධීනත්වයේ සංකේතය

මුදල් නෝට්ටුවේ නිරූපණය

රතු බලකොටුව ඉන්දීය රුපියල් 500 මුදල් නෝට්ටුවේ පිටුපස දිස්වේ, එහි ජාතික වැදගත්කම හේතුවෙනි.

0කෞතුකාගාර

රතු බලකොටුව තුළ කෞතුකාගාර පිහිටා ඇත:

1. පුරාවිද්‍යා කෞතුකාගාරය (Archaeological Museum) - මුම්තාස් මහල්හි

   • මෝගල් අධිරාජ්‍ය ලිපිගොනු
   • කැටයම්, සිතුවම්, අත්පිටපත්

2. යුධ සමරු කෞතුකාගාරය (War Memorial Museum)

   • ඉන්දීය හමුදාවේ ඉතිහාසය
   • යුධ අවි ආයුධ

3. රුධිර සිතුවම් කෞතුකාගාරය (Museum of Blood Paintings)

      - ස්වාධීනත්ව අරගලයේ නායකයින්

      - ස්වාධීනත්වය සඳහා පොරබදන අයගේ සිතුවම්

   
   ශබ්ද සහ ආලෝක ප්‍රදර්ශනය

   රතු බලකොටුවේ රාත්‍රී **ශබ්ද සහ ආලෝක ප්‍රදර්ශනය** (Sound and Light Show) ඉතා ජනප්‍රියයි:

   - **කාලය:** සන්ධ්‍යාවෙන් පසු (සෘතු අනුව වෙනස් වේ)

   - **භාෂා:** හින්දි සහ ඉංග්‍රීසි (විකල්ප දිනවල)

   - **කාලසීමාව:** මිනිත්තු 60ක පමණ

   - **අන්තර්ගතය:**

     - මෝගල් අධිරාජ්‍යයන්ගේ කථා

     - ශාහ් ජහාන්, ඖරන්ග්සීබ්, බහදූර් ෂාහ් II ගේ ජීවිත

     - බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත යුගය

     - ස්වාධීනත්ව අරගලය

   - **විශේෂත්වය:** අමිතාබ් බච්චන්ගේ හඬින් විස්තරය (හින්දි)

   
   සංචාරක තොරතුරු

   විවෘත කාලය

   දිනයන්: අඟහරුවාදා හැර සෑම දිනකම

   වේලාව: උදෑසන 9:30 සිට සවස 4:30 දක්වා

   වසන්න: සෑම සඳුදාවකම

   
   ප්‍රවේශ ගාස්තු

   දේශීය අමුත්තන් (ඉන්දියානු පුරවැසියන්):

   - වැඩිහිටියන්: රුපියල් 35

   - ළමුන් (15 වයසට අඩු): නොමිලේ

   විදේශීය අමුත්තන්:

   - වැඩිහිටියන්: රුපියල් 500 (ආසන්න වශයෙන් ඩොලර් 6)

   - ළමුන් (15 වයසට අඩු): නොමිලේ

   විශේෂ:

   - SAARC සහ BIMSTEC රටවල පුරවැසියන්: රුපියල් 35

   සටහන: කෞතුකාගාර සඳහා වෙනම ගාස්තුවක් අය නොකෙරේ.

   
   ශබ්ද සහ ආලෝක ප්‍රදර්ශන ගාස්තු

   - දේශීය අමුත්තන්: රුපියල් 60

   - විදේශීය අමුත්තන්: රුපියල් 250

   
   ඡායාරූප ගැනීම

   - නොමිලේ: පුද්ගලික කැමරා සහ ජංගම දුරකථන

   - තහනම්: වාණිජ ඡායාරූප, ඩ්‍රෝන, ත්‍රිකෝණාස්‍ර

   - විශේෂ අවසර: වෘත්තීය ඡායාරූප සඳහා ASI අවසරය අවශ්‍යයි

   
   එම ස්ථානයට ගමන් කළ හැකි ආකාරයන්

   මෙට්‍රෝ මාර්ගයෙන්:

   - Lal Qila Metro Station (වයලට් ලයින්)

   - Chandni Chowk Metro Station (හිරු නැගෙනහිර දෙසින් මීටර් 500ක් ඇවිදින්න)

   
   

   බස් මාර්ගයෙන්:

   - දිල්ලි බස් සේවය - Lal Qila ස්ථානය

   
   රික්ෂෝ/ටැක්සි:

   - දිල්ලිහි ඕනෑම තැනකින්

   
   රේල් ස්ථානයෙන්:

   - දිල්ලි දුම්රිය ස්ථානයෙන් කිලෝමීටර 5ක් (මිනිත්තු 20)

   - පුරාණ දිල්ලි රේල් ස්ථානයෙන් කිලෝමීටර 2ක් (මිනිත්තු 10)

   
   ගුවන් තොටුපොළෙන්:

   - ඉන්දිරා ගාන්ධි ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපොළ සිට කිලෝමීටර 20ක් (පැය 1-1.5)

   
   සංචාරය සඳහා උපදෙස්

   1. කාලය: උදෑසන වේලාවේ යන්න - අඩුම ජනාකීර්ණය

   2. කාලසීමාව: පැය 2-3ක් වෙන් කරන්න සම්පූර්ණ සංචාරය සඳහා

   3. මාර්ගෝපදේශකයා: පළපුරුදු මාර්ගෝපදේශකයෙකු කුලියට ගැනීම නිර්දේශිතය

   4. ඇඳුම: සුවපහසු, විනිවිද යාමේ දුෂ්කර ඇඳුම් (ආරක්ෂක පරීක්ෂාව සඳහා)

   5. සපත්තු: ඇවිදින සපත්තු - බොහෝ දුර ඇවිදිය යුතුය

   6. ජලය: ජලය රැගෙන යන්න - විශේෂයෙන් ගිම්හානයේදී

   7. ආහාර: තහනම් - එක්තරා බලකොටුව තුළට ආහාර රැගෙන යාම

   8. ආරක්ෂාව: වටිනා භාණ්ඩ අවම කරන්න

   
   මගහැරිය යුතු කාල සීමා හා දිනයන්

   - සඳුදා - වසා ඇත

   - ස්වාධීනත්ව දිනය (අගෝස්තු 15) - අධික ආරක්ෂාව, දිගු පෝලිම්, සංචාරකයින්ට සීමිත ප්‍රවේශය

   - ජනවාරි 26 (ජනරජ දිනය) - අධික ආරක්ෂාව

   - මහා වර්ෂා කාලය (ජූලි-සැප්තැම්බර්) - තෙත් සහිත බව හා විවිද අපහසුතාවයන්ට ලක්විය හැකිය.

   
   ආසන්නයේ ඇති තවත් ආකර්ෂණීය ස්ථාන

   1. චන්දනි චෞක් (Chandni Chowk)

      - පැරණි දිල්ලියේ ප්‍රසිද්ධ වෙළඳපොළ

      - පටක් පාරක් (Paranthe Wali Gali) - සාම්ප්‍රදායික ආහාර

   
   2. ජාමා මස්ජිද් (Jama Masjid)

      - ඉන්දියාවේ විශාලතම මුස්ලිම් පන්සල

      - මීටර් 500ක් පමණ දුරින්

   
   3. රාජ් ඝාට්

      - මහාත්මා ගාන්ධිගේ සමාධිය

      - කිලෝමීටර 4ක් දුරින්

   
   4. ඉන්දියා ගේට්

      - යුධ සමරු ස්මාරකය

      - කිලෝමීටර 6ක් දුරින්

   
   මෙම ස්මාරකය මතුපරපුර වෙනුවෙන් පවත්වාගෙන යාමට පවතින අභියෝග

   1. පරිසර දූෂණය:

      - වායු දූෂණය රතු වැලි ගල් හා කිරිගරුඬ පැහැය වෙනස්වීමට ලක්වීම, ඛාදනයට ලක්වීම හා මුල් හැඩයන්ගෙන් වෙනස් ආකාරයට භාජනයවීම

      - අම්ල වර්ෂාව

      - දිල්ලියේ ගුවන් මාර්ග මෙම ස්ථාන ඔස්සේ පැවතීමද මෙම ස්මාරක වලට විවිද හානි ගෙන දෙන බව පැවසේ.

   
   2. ජනාකීර්ණය:

      - වාර්ෂිකව මිලියන 2-3ක් සංචාරකයින්

      - අධික ලෙස මෙම ස්ථානය විවිද කාරණා නිසා පැමිණිම හා භාවිතය නිසා විවිදාකාරයෙන් ක්ෂය වීම

   
   3. නගරීකරණය:

      - ආසන්න නගර සංවර්ධනය

      - තදබදය සහ කාබන් විමෝචනය

   
   4. ස්වභාවික විනාශය:

      - වැසි, උෂ්ණත්වය, තෙතමනය

      - භූමිකම්පා සම්භාවිතාව (දුර්වල භූමිකම්පා වුවද, එයද හිතකර නොවේ.)

   
   5. මූල්‍ය අභියෝග :

      - අඛණ්ඩ නඩත්තුව සඳහා අරමුදල්

      - මෙහි නඩත්තු කටයුතු සදහා වෘත්තීය කුසලතා ඇති ශිල්පීන්ගේ හිඟය

   
   සිත්ගන්නා කරුණු

   1. රතු බලකොටුව ඉදිකිරීමට මුදල් කරෝඩ 10ක් (අද ඩොලර් බිලියන 1ක් ඉක්මවන්නා විය) වැය වූ බව තක්සේරු කෙරේ.

   2. මුල් සැලැස්මේ බලකොටුවේ ගෘහයක් 3000කට අධික සංඛ්‍යාවක් තිබූ නමුත් බ්‍රිතාන්‍යයන් 80% ක් පමණ විනාශ කළහ.

   3. ශාහ් ජහාන් රතු බලකොටුව ඉදිකරන අතරම ආග්‍රාවේ **තාජ් මහල්** ද ඉදිකරමින් සිටියේය.

   4. ප්‍රසිද්ධ **මයූර සිංහාසනය** රත්රන්, මුතු, මැණික් සහ වටිනා ගල් වලින් සරසා තිබූ අතර, එහි වටිනාකම අද ඩොලර් බිලියන 5ක් ඉක්මවේ. නාදිර් ෂාහ් එය පර්සියාවට රැගෙන ගිය අතර, එය අතුරුදන් විය.

   5. රතු බලකොටුව ඉදිකරන විට යමුනා ගඟ බලකොටු බිත්තියේම තිබූ නමුත් අද වසර ගණනාවක් තුළ ගඟ මාර්ගය වෙනස් වීම නිසා එය දුරස්ථ වී ඇත.

   6. 1857 විද්‍රෝහයේදී, බලකොටුවේ **කෝහිනූර් දියමන්ති** (දැන් බ්‍රිතාන්‍ය Crown Jewels තුළ) සඳහා අවසන් යුද්ධයක් ඇති විය.

   7. බලකොටුව **108 අඩි** උසකින් යුත් අතර, මෝගල් සංස්කෘතියේ 108 යන අංකය ශුභ සංඛ්‍යාවකි.

   8. නෞබත් ඛානා මහල්හි, අමුත්තන් රාජකීය පවුලේ සාමාජිකයින් හැර කිසිවෙක් සපත්තු පැළඳ ඇතුළු විය නොහැකි විය.

   9. රතු බලකොටුව **2021 ජනවාරි 26** වන දින පැවති ගොවි විරෝධතා වලදී ප්‍රචණ්ඩකාරී කණ්ඩායමකින් කෙටි වේලාවකට අත්පත් කරගෙන තිබිණි.

   10. දිවාන්-ඉ-ඛාස්හි කැටයම් කර ඇති කවිය, පර්සියානු කවියෙකු වන **අමීර් ඛුස්රෝ** විසින් ලියන ලද්දකි.

   රතු බලකොටුව හුදු ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ විශිෂ්ට නිදර්ශනයක් පමණක් නොව, ඉන්දියාවේ සංකීර්ණ හා විචිත්‍රවත් ඉතිහාසයේ සජීවී සාක්ෂියකි. මෝගල් මහිමයේ දිලිහුණු දිනවල සිට බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත යුගය හා අවසානයේ ස්වාධීන ඉන්දියාවේ උදයය දක්වා මෙම බලකොටුව බොහෝ සැතපුම් වල සිට සිටියේය.

   වසර 350 කට වැඩි ඉතිහාසයක් ඇති රතු බලකොටුව අද වන විට ඉන්දීය ජාතික අභිමානයේ සංකේතයක්, සංචාරක ප්‍රියතම ස්ථානයක් සහ ජීවමාන ඉතිහාස පාඩමක් ලෙස  සිය අභිමානය තහවුරු කරගෙන සිටින්නේය. එහි රතු වැලි ගල් බිත්ති තුළ සැඟවී ඇති කථා, එහි සුදු කිරිගරුඬ ශාලා තුළ නැවතී ඇති ඉතිහාසය සහ එහි උද්‍යානවල සැඟවී ඇති රහස් ලෝකයට අද්විතීය අත්දැකීමක් ලබා දෙයි.

   
   

   ඔබ ඉතිහාසයට හිතැති, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයට කැමති හෝ හුදෙක් ඉන්දියාවේ පොහොසත් සංස්කෘතික උරුමය අත්විඳීමට කැමති කෙනෙක් නම්, **රතු බලකොටුව නිසැකවම ඔබගේ දිල්ලි සංචාරයේ අත්‍යවශ්‍ය කොටසක් විය යුතුය**.

   සටහන: මෙම බ්ලොග් ලිපියෙහි  අන්තර්ගත තොරතුරු නවතම නිල මූලාශ්‍ර මත පදනම් වේ. කෙසේ වෙතත්, ප්‍රවේශ ගාස්තු, විවෘත කාලය සහ වෙනත් ප්‍රායෝගික තොරතුරු වෙනස් විය හැකි බැවින්, ඔබේ සංචාරයට පෙර නිල මූලාශ්‍ර සමඟ තහවුරු කර ගැනීම නිර්දේශ කෙරේ.

   (මෙම ලිපිය සම්පාදනයේදී අන්තර්ජාලයෙන් සහ AI තාක්ෂනයේ සහය ලබා ගත් බවද පවසමි).
   
   තවද මුලින් පැවසූ ටජ් මහල පිළිබදව ලියූ ලිපි හතරටම ප්‍රවිශ්ඨවිය හැකි දිගුවන්ද පහතින් දක්වා ඇත.

   
   

🕌 සුන්දර ටජ් මහලේ නොදත් තතු

ලෝක ප්‍රකට ටජ්මහල් ගොඩනැගිල්ල පිළිබඳ සැඟවුණු ඉතිහාසය

පළමු කොටස

ටජ් මහලේ නාමය සහ මූලාරම්භය

ටජ්මහල් යන නාමය ගැන ඇති ප්‍රශ්න සහ එහි සම්භවය පිළිබඳ අසාවන් සාක්ෂි විමසීම.

කියවන්න

දෙවන කොටස

සාජෙහාන් රජු සහ මුම්ටාස්

සාජෙහාන් රජු සහ මුම්ටාස් බිසව අතර ආදරය පිළිබඳ සත්‍යතාව විමර්ශනය කිරීම.

කියවන්න

තෙවන කොටස

වසා ඇති කාමර 22

සීල් තබා වසා ඇති රහස්‍යමය කාමර 22 සහ ඒවායේ සැඟවුණු හින්දු සිතුවම්.

කියවන්න

සිව්වන කොටස

අවසාන නිගමන

ටජ්මහල් පිළිබඳ සම්පූර්ණ විශ්ලේෂණය සහ ඉතිහාසඥ P.N. Oak ගේ නිගමන.

කියවන්න

මූලාශ්‍රය: සත් සමුදුර