යුරෝපය වෙතට සිෆිලිස් රෝගය රැගෙන ආවේ ක්‍රිස්ටෝපර් කොලම්බස්ගේ නාවිකයන් විසින්ද? එසේත් නැතිනම් 1493 වසරට පෙර යුරෝපයේ සිෆිලස් රෝගීන් නොසිටියේද? යම් හෙයකින් ඇමරිකානු මහද්වීපයේ ස්වදේශිකයන් සිෆිලස් රෝගී වාහකයන් නම් කොලොම්බස්ගේ නාවික ගමණයට වසර දසදහස් ගණනකට පෙර තිබුනායැයි විශ්වාස කෙරෙන Beringia පාලම නැතහොත් අද දේශපාලනිකව පසමිතුරු වෙසින් සිටිනා රුසියාවේ Chukotka අර්ධද්වීපය හා ඇමරිකානු ප්‍රාන්තයක් වන ඇලස්කාවේ Seward අර්ධද්වීපය යා කරමින් පැවතුන අයිස්වලින් නිර්මාණයවී තිබූ පාලම ඔස්සේ ආසියාව හා ඇමරිකාව අතර අයිස්යුගයේ මිනිසුන් සංක්‍රමණය වීම ඔස්සේ යුරෝපය වෙතට රෝගය පැමිණීමට ඉඩක් තිබෙන බව කොලොම්බස්ගේ නාවිකයන් විසින් රෝගය යුරෝපයට රැගෙන ආ බවට ප්‍රතිවිරුද්ධ මත පළ කරන්නන් සංකල්පයක් ගෙනහැර දක්වයි.බොහෝවිට සිෆිලස් රෝගීන් යුරෝපයේ සිටියත් එය කොලොම්බස් යුගයේ තරම් අධික නොවීම. රෝගී ලක්‍ෂන පහලවීමත් සමග සමාජයට මුහුණ දී ගත නොහැකිව මුළුගැන්වී සැඟව සිටීම වැනි කාරණා සහ පුනරුද යුගයේදී මෙන් නොව මිනිසුන් ස්ථික ජීවන රටාවකට එනම් තමන්ගේ හුරු පුරුදු පරිසරයෙන් ඔබ්බට නොයා ජීවත කාලය පුරා එක් පෙදෙසකට පමණක් කොටුවීම වැනි කරුණු නිසා රෝගය ව්‍යාපතවීම වැලකී තිබෙන්නටද ඉඩ තිබේ.
කෙසේවෙතත් කොලොම්බස්ගේ නාවික ගමනට පසු මෙසේ සිෆිලස් යුරෝපයට රැගෙන ආ බවට වූ මතයට ප්‍රතිවිරුද්ධ මතය ගොඩනැගෙන්නේ ඉතාම මෑත කාලයකදීය. ඒ මතය බොහෝ අවස්ථාවල රූපවාහිනී වාර්තාමය චිත්‍රපටි හරහා වීමද විශේෂිතය.
PBS නාලිකාවේ Secret of Dead වාර්තා චිත්‍රපටි මාලාවේ Syphilis Enigma වාර්තා චිත්‍රපටියේ සහ BBC රුපවාහිනි නාලිකාවේ "Pompeii : Life and Death in Roman town" වාර්තා චිත්‍රපටියේ මෙම කරුණු අන්තර්ගතවිය.
මුලින් පැවසූ Syphilis Enigma වාර්තා චිත්‍රපටියේ මෙම සංකල්පයට ප්‍රධාන සාක්‍ෂියක් ලෙස එංගලන්තයේ Hull උසාවි සංකිර්ණය ඉදිකිරීමට යාමේදී කැනීම්වලදී හමුවූ ඉපැරණි තාපාසාරාමයක නටඹුන් හා ඒ ආශ්‍රිතව තිබූ ඇටසැකිලි වල හිස්කබල් වල ඇති සිෆිලස් රෝගී ලක්‍ෂන ඇතැයි සැක සහිත කඩතොළුද, ග්‍රීක අධිරාජ්‍ය සමයේ ක්‍රි.පූ. 580 - 250 අතර කාලසමයේදී ඔවුන්ගේ කොලොනියක් වූ ඉතාලියේ මෙටාපොන්ටෝ ප්‍රද්‍ෙශයේ තිබූ නටඹුන් අතර තිබූ හිස්කබල්වලට මෙම සිෆිලස් රෝගී ලක්‍ෂන ඇතැයි සැක සහිත ලක්‍ෂන හමුවූ බව පැවසූහ. එසේම "Pompeii : Life and Death in Roman town“ චිත්‍රපටියේදී විධාරණය වූ විසුවියස් ගිණිකන්දට යටවූ සිරුරු අතරින් හමුවූ නිවුන් දරුවන් යයි සැලකුන ඇටසැකිලි වල හිස්කබල් දෙකක දත්වල තිබූ Hutchinson's Teeth ලක්‍ෂන නිසා වසර 2000 කට පෙරද (විසුවියස් යමහල විධාරණය නිසා පොම්පේ නගරය ලාවා වලින් යටවූයේ ක්‍රිි.ව. 2070 දී යයි සැලකෙන නිසා) යුරෝපයේ වැදගත්ම ශිෂ්ඨාචාර සමයක එනම් රෝම ශිෂ්ඨාචාර සමයේද සිෆිලස් තිබූ බවට මතයක් ඉදිරිපත් විය.
Syphilis Enigma වාර්තා චිත්‍රපටියේ මූලිකව හිස්කබල් හතරක් සම්බන්ධයෙන් මෙම මතය ඉදිරිපත් කරයි. කෙසේවෙතත් එම සාක්‍ෂි දුටු පමණින් මෙසේ කොලොම්බස්ගේ ගමණට පෙර සිෆිලස් මතයක් තිබූ බවට ඉදිරිපත් කරන බවටත් ඇති චෝදනා බොහෝමයකි.හිස් කබල් අංක. 1216 දරන හිස්කබල තරුණවියේ වැඩිහිටි පිරිමි හිස් කබලක් ලෙස සැලකෙන අතර එහි ඇති කඩතොළු සිෆිලස් රෝගය උත්සන්න වීමෙන් ඇතිවන ලක්‍ෂන වලට සමාන බව වැඩසටහන නිමවූවන් පවසති. කෙසේවෙතත් මෙම රෝගී ලක්‍ෂනම තවත් බැක්ටීරියා ආසාදනයෙන් වැලදෙන yaws සහ bejel යන රෝග වලදීද ඇති වන බව සැලකේ. තවද 805, 932, 1121 අංක දරන හිස් කබල් වලද සිෆිලස් රෝගයට සමාන ලක්‍ෂන තිබෙන බව පැවසුනද ඒවා සම්බන්ධයෙන් වැඩිදුර විස්තර නොසපයති.
ඉහත පැවසූ 1216 දරන හිස් කබල කාබන් කාල නිර්ණයට අනුව ක්‍රි.ව. 1310 - 1435 අතර කාලසීමාවකට අයත් බව මුල් අවස්ථාවේදී පවසන ලැබූ අතර තවදුරටත් මතය සනාථ කරනු පිණිස අදාල භූමියෙන් හමුවූ මිනීපෙට්ටිවල ලී කැබලි පරීක්‍ෂෙවන් ලද තොරතුරු චිත්‍රපටියේ දක්වයි. ඒ අනුව මෙම ලී කැබලි ක්‍රි.ව. 1340 - 1369 අතර කාලයට අයත්ය. ඒ එලෙස නම් චිත්‍රපටියේ තොරතුරුවලට අනුව සිෆිලස් රෝගය යුරෝපයේ කොලොම්බස්ගේ ඇමරිකානු ගමණට වසර 150 කට පෙර සිටම පැවත තිබේ.
එහෙත් චිත්‍රපටියට අවශ්‍ය වී ඇත්තේ තම මතය එලෙසම ප්‍රේක්‍ෂකයන්ට ඒත්තු ගැන්වීමට දැයි සැක මතුවන අවස්ථා රැසක් ඇත.
කෙසේවෙතත් කොලොම්බස්ගේ නාවික ගමනට පසු මෙසේ සිෆිලස් යුරෝපයට රැගෙන ආ බවට වූ මතයට ප්‍රතිවිරුද්ධ මතය ගොඩනැගෙන්නේ ඉතාම මෑත කාලයකදීය. ඒ මතය බොහෝ අවස්ථාවල රූපවාහිනී වාර්තාමය චිත්‍රපටි හරහා වීමද විශේෂිතය.
PBS නාලිකාවේ Secret of Dead වාර්තා චිත්‍රපටි මාලාවේ Syphilis Enigma වාර්තා චිත්‍රපටියේ සහ BBC රුපවාහිනි නාලිකාවේ "Pompeii : Life and Death in Roman town" වාර්තා චිත්‍රපටියේ මෙම කරුණු අන්තර්ගතවිය.
මුලින් පැවසූ Syphilis Enigma වාර්තා චිත්‍රපටියේ මෙම සංකල්පයට ප්‍රධාන සාක්‍ෂියක් ලෙස එංගලන්තයේ Hull උසාවි සංකිර්ණය ඉදිකිරීමට යාමේදී කැනීම්වලදී හමුවූ ඉපැරණි තාපාසාරාමයක නටඹුන් හා ඒ ආශ්‍රිතව තිබූ ඇටසැකිලි වල හිස්කබල් වල ඇති සිෆිලස් රෝගී ලක්‍ෂන ඇතැයි සැක සහිත කඩතොළුද, ග්‍රීක අධිරාජ්‍ය සමයේ ක්‍රි.පූ. 580 - 250 අතර කාලසමයේදී ඔවුන්ගේ කොලොනියක් වූ ඉතාලියේ මෙටාපොන්ටෝ ප්‍රද්‍ෙශයේ තිබූ නටඹුන් අතර තිබූ හිස්කබල්වලට මෙම සිෆිලස් රෝගී ලක්‍ෂන ඇතැයි සැක සහිත ලක්‍ෂන හමුවූ බව පැවසූහ. එසේම "Pompeii : Life and Death in Roman town“ චිත්‍රපටියේදී විධාරණය වූ විසුවියස් ගිණිකන්දට යටවූ සිරුරු අතරින් හමුවූ නිවුන් දරුවන් යයි සැලකුන ඇටසැකිලි වල හිස්කබල් දෙකක දත්වල තිබූ Hutchinson's Teeth ලක්‍ෂන නිසා වසර 2000 කට පෙරද (විසුවියස් යමහල විධාරණය නිසා පොම්පේ නගරය ලාවා වලින් යටවූයේ ක්‍රිි.ව. 2070 දී යයි සැලකෙන නිසා) යුරෝපයේ වැදගත්ම ශිෂ්ඨාචාර සමයක එනම් රෝම ශිෂ්ඨාචාර සමයේද සිෆිලස් තිබූ බවට මතයක් ඉදිරිපත් විය.
Syphilis Enigma වාර්තා චිත්‍රපටියේ මූලිකව හිස්කබල් හතරක් සම්බන්ධයෙන් මෙම මතය ඉදිරිපත් කරයි. කෙසේවෙතත් එම සාක්‍ෂි දුටු පමණින් මෙසේ කොලොම්බස්ගේ ගමණට පෙර සිෆිලස් මතයක් තිබූ බවට ඉදිරිපත් කරන බවටත් ඇති චෝදනා බොහෝමයකි.හිස් කබල් අංක. 1216 දරන හිස්කබල තරුණවියේ වැඩිහිටි පිරිමි හිස් කබලක් ලෙස සැලකෙන අතර එහි ඇති කඩතොළු සිෆිලස් රෝගය උත්සන්න වීමෙන් ඇතිවන ලක්‍ෂන වලට සමාන බව වැඩසටහන නිමවූවන් පවසති. කෙසේවෙතත් මෙම රෝගී ලක්‍ෂනම තවත් බැක්ටීරියා ආසාදනයෙන් වැලදෙන yaws සහ bejel යන රෝග වලදීද ඇති වන බව සැලකේ. තවද 805, 932, 1121 අංක දරන හිස් කබල් වලද සිෆිලස් රෝගයට සමාන ලක්‍ෂන තිබෙන බව පැවසුනද ඒවා සම්බන්ධයෙන් වැඩිදුර විස්තර නොසපයති.
ඉහත පැවසූ 1216 දරන හිස් කබල කාබන් කාල නිර්ණයට අනුව ක්‍රි.ව. 1310 - 1435 අතර කාලසීමාවකට අයත් බව මුල් අවස්ථාවේදී පවසන ලැබූ අතර තවදුරටත් මතය සනාථ කරනු පිණිස අදාල භූමියෙන් හමුවූ මිනීපෙට්ටිවල ලී කැබලි පරීක්‍ෂෙවන් ලද තොරතුරු චිත්‍රපටියේ දක්වයි. ඒ අනුව මෙම ලී කැබලි ක්‍රි.ව. 1340 - 1369 අතර කාලයට අයත්ය. ඒ එලෙස නම් චිත්‍රපටියේ තොරතුරුවලට අනුව සිෆිලස් රෝගය යුරෝපයේ කොලොම්බස්ගේ ඇමරිකානු ගමණට වසර 150 කට පෙර සිටම පැවත තිබේ.
එහෙත් චිත්‍රපටියට අවශ්‍ය වී ඇත්තේ තම මතය එලෙසම ප්‍රේක්‍ෂකයන්ට ඒත්තු ගැන්වීමට දැයි සැක මතුවන අවස්ථා රැසක් ඇත.
1216 දරන හිස් කබල දෙවරක් කාබන් කාල නිර්ණපරීක්‍ෂනයට ලක් කළේයත ඒ 2000 වසරේදී සහ නැවත 2003 වසරේදීය. කෙසේවෙතත් මෙම තොරතුරු ප්‍රසිද්ධ කරනු ලැබුවේ එයිනුත් කාලයක් ඉක්ම ගිය තැන වූ අතර ඒ 2011 වසරේදීය. මුල් අවස්ථාවේ පෙර පැවසූ මෙන් ක්‍රි.ව. 1310 - 1435 අතර කාලසීමාවකට අයත් බව පැවසුන අතර දෙවන අවස්ථාවේ ලද කාලය එයට හාත්පසින්ම වෙනස්විය. එනම් ක්‍රි.ව. 1428 - 1611 අතර කාලසීමාවකට අයත් බව පැවසීය. මෙසේ කාලසීමා දෙකකට අයත්බව පැවසීම කාලනිර්ණ යාන්ත්‍රණයේ දෝශයකට ලෙසටද සැකකෙරුන අතර පසුව මෙම පලාතේ සාමජීය හා භූවිශමතා ලක්‍ෂන අනුව මෙම ව්‍යාකූල තත්ත්වයට යම් හේතු සාධක අනුමාන කළ හැකි තත්ත්වයක් උදාවිය.
අතීතයේ පටන් හල් යනු හල් ගංඟාව ආශ්‍රිතව තිබෙන නගරයක් වන අතර එහි බොහෝ නිවාස මතස්‍ය පරිභෝජනයෙන්ද ඉහලය. කරදිය හෝ මිරිදිය සංඝටක අධිභාවිතයට ගෙන තිබීම මෙසේ කාබන් කාල නිර්ණය වෙනස්කම් වලට බලපෑම් කිරීමට හේතුවිය හැකි බවද දැක්වේ. කෙසේවෙතත් මේ කාරණා සියල්ල විවාදසම්පන්නය.
(In The Syphilis Enigma, Roberts is quoted as saying that since Hull was a port city, many of its residents may have consumed a lot of fish, “and that high marine content in the diet can affect the accuracy of the radiocarbon results.” That is, a diet high in marine or lacustrine content can generate radiocarbon dates for the organism that can be hundreds or even thousands of years older than its actual age.24 This effect is caused by delayed exchange rates between atmospheric CO2 and ocean biocarbonate and the dilution effect caused by the mixing of surface waters with upwelling deep water that contains ‘old carbon’. 25–27 To correct for this effect, the relative proportion of marine content in the organism’s diet is assessed, typically using δ13C values, as marine foods are typically enriched in δ13C (relative to terrestrial protein sources).28,29 Correcting for the effect is complicated, as δ13C values yield only rough approximations of marine dietary content;e.g., 30,31,32however, a very conservative adjustment suggests that approximately 30% of Skeleton 1216’s diet came from marine sources.23 Corrections for the marine reservoir effect yield adjusted date ranges of AD 1408–1611, for the first date, and AD 1492–1657 for the second, more recent date. Both corrected dates include a span of over 100 years after the return of Columbus and the first recorded syphilis epidemic in Europe.)
අතීතයේ හල් තාපසාරාමය, මධ්‍යතන යුගයේ අනෙකුත් කිතුනු ආගමික ස්ථාන මෙන් ධනයෙන් ආඪය වූ ස්ථානයක් නොවූ අතර දිළිඳු ලෙස දිවි ගෙවූ පූජකයන් සිටි ස්ථානයක් විය. ඔවුන් සිය දිවිසරි කරගත්තේ හිඟමන් යැදීමෙන් ලෙස බව දැක්වෙන අතර ඔවුන් විවිද රෝග ආදියෙන් පීඩාවට පත්වූ අසරණයන්ට පිහිට වූ බවද පවසති. මේ නිසා ඇතැම් අවස්ථාවල භයානක ලෙඩරෝග වලට ඔවුන්ද ගොදුරුවී තිබේ. මේ අනුව මෙහි තිබූ ඇටසැකිලි එසේ මියගිය පූජකයන්ගේ හෝ ඔවුන් විසින් ඇපඋපස්ථාන කරන ලද රෝගීන්ගේ විය හැකි යයි සැක කෙරේ.
අතීත සිෆිලස් සාක්‍ෂියක් ලෙස ඉදිරිපත් කරන තවත් සිදුවීමක් නම් ක්‍රි.පූ.580-250 අතර කාලයේ ග්‍රීක කොලනියක්ව පැවැති ඉතාලියේ මෙටාපොන්ටෝ ප්‍රදේශයෙන් හමුවූ ඉපැරණි හිස්කබල් කොටස්වලද දකින්නට ලැබුන කඩතොළුවීම් සිෆිලස් නිසා ඇතිවන කඩතොළු වලට හැම අතින්ම සමානකමක් ඉසලීය.එක් පිරිසක්, එනම් කොලොම්බස්ගේ ඇමරිකානු ගමනට පෙර යුරෝපයේ රෝගය තිබූ බව පිළිගන්නා පිරිසට තවත් සුභවාදී තොරතුරක් වූවත් අනෙක් පිරිස එනම් මෙම මතයට ප්‍රතිවිරුද්ධ පිරිස දරන මතය නම් මෙම හිස්කබල් සියවස් ගණනාවක් පුරා පැවති අනාරක්‍ෂිත හා විවිද උපද්‍රව වලට මුහුණදීමට ඇති ප්‍රභලතම අවස්ථාවන් මත වෙනත් බාහිර කරුණු හේතුවෙන් මෙම කඩතොළු හිස්කබලේ ඇතිවන්නට ඉඩ ඇති බවයි.
However, as they acknowledge, the poor preservation of the remains prevent definitive diagnosis (of caries sicca) in the cases of cranial thickening, and the other types of lesions are not specific to syphilis.
මෙවැනි පරස්පර විරෝධී කරුණුකාරණා නිසා නිල පිලිගැනීම ලෙස තවමත් පවතින්නේ කොලොම්බස්ගේ ඇමරිකානු සංචාරයෙන් පසුව යුරෝපයට හා අනෙකුත් මහද්වීප වෙතට සිෆිලස් සංක්‍රමණය වූ බවටයි.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3413456/
එසේ සිදුවුනි නම් එනම් සිෆිලස් නොදැනුවත්ව යුරෝපයට රැගෙන ආවාට වඩා අගෞරවයක් ඇමරිකානු රජයේ ජාතික සෞඛ්‍ය සේවය මගින්ම සිදුකරගෙන තිබුනි. එනම් 1932 සිට 1972 දක්වා වසර 40 ක කාලයක්
ඇමරිකාවේ ඇලබාමා ප්‍රාන්තයේ කුඩා නගරයක් වන ටස්කගී නගරයේ ඇමරිකානු-අප්‍රිකානු නීග්‍රෝ කළු ජාතිකයන් යොදවාගෙන සිදුකළ අපකීර්තිමත් සිෆිලස් පර්යේෂන හා ඇමරිකානු සෞඛ්‍ය සේවය ප්‍රමුඛවම මැදිහත් වී 1946 සිට 1948 දක්වා දකුණු ඇමරිකානු රාජ්‍යයක් වන ග්වාතමාලාවේ සිදුකළ සිෆිලස් පර්යේෂන ඉතාමත් ශෝචනීය හා පිළිකුල් සහගත වූහ. ඔවුන් ග්වාතමාලාවේදී මෙම පර්ශේෂන සදහා යොදවාගෙන තිබුනේ සොල්දාදුවන්, සිරකරුවන්, වෛෂ්‍යාවන් සහ අසරණ තත්ත්වයට පත්ව සිටි අනාථයන්ය. මෙම පිරිසට සිෆිලස් එන්නත් කිරීම මගින් ආසාධිතයන් බවට පත්කොට ඔවුන් හරහා සමාජයේ තවත් පිරිස් වෙත රෝගය ව්‍යාප්ත වීමට සලස්වා විවිද පර්ශේෂන සිදුකිරීම උක්ත ක්‍රියාදාමයේ අරමුණ විය. සිෆිලස් වලට අමතරව ගොනෝරියා රෝගයද එලෙස කෘත්‍රිමව ව්‍යාපත්වීමට සලසා පර්යේෂන සිදුකළ බව පැවසේ.
ටස්කගීහී තත්ත්වය මෙයට වඩා වෙනස් විය. එහිදී අඩු අධ්‍යාපනයක් ලද කළු ජාතිකයන් 600 ක පිරිසත් යොදවාගෙන ඔවුනට ඇමරිකානු රජයේ අනුග්‍රහයෙන් නොමිලේ වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබාදෙන මුවාවෙන් සිෆිලස් රෝගයේ බලපෑම නිසා රෝගීන්ට අත්වන ඉරණම පියවරෙන් පියවර අධ්‍යයනය කරන ලදි. මෙහිදී මෙම පිරිසගෙන් 399 දෙනෙකුට පර්යේෂනයට සම්බන්ධවීමට පෙරාතුවම සිෆිලස් වැලදී තිබූ අතර අනෙක් 201 දෙනාට රෝගය වැලදී නොතිබුනි. පිරිමි නිග්‍රෝ අය පමණක් මෙම කාර්යයට යොදවා ගත් අතර ඔවුනට සිෆිලස් රෝගයට අදාලව නොව අනෙකුත් රෝගාබාද සදහා වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර කරනු ලැබූ අතර ආහාර සහ මිය ගිය පසු අවසන්කටයුතු සිදුකරදීමේ කාර්යයද නොමිලේ රජය විසින් කර දීමට වගබලාගන්නා ලදි. කිසිවිටක උක්ත පර්යේෂනයට යොදවා ගත් අසරණයන්ට තමන්ට සිෆිලස් වැලද තිබූ බව හෙළි නොකළ අතර එවකට මෙම මිනිසුන් අතර සිෆිලස් හා ඊට ආසන්න ලක්‍ෂන ඇති රෝගාබාදයන් වන Anemia සහ Fatigue වැනි රෝගාබාදයන් පොදුවේ හැදින්වීමට භාවිතා “නරක ලේ“ නැතහොත් "Bad Blood" සදහා ප්‍රතිකාර ලබා දෙන බව අඟවන ලදි. තවත් අතකින් මෙම මිනිසුන්ට සැඟව සිටින සතුරෙකු බදු සිෆිලස් පිළිබව කිසිදු අවබෝදයක් නොවීය. රෝගය වැලද තිබුනද එය ක්‍රියාත්මක වන්නේ පියවරෙන් පියවර මන්දගාමීව නිසා තමන්ගේ කටයුතු සිදුකරගැනීමට එයින් මුල් අවස්ථාවේ බාධාවක් වනු නොවන නිසාත් ඇතැම් විට රෝගය තමන්ට වැලඳී තිබෙනවාදැයි දැනගැනීමේ අවශ්‍යතාවයක් වත් ඔවුන්ට නොවූ බව පැවසේ.
මානව සදාචාරය, වෛද්‍ය සේවයේ නීතිරීති හා එහි ඇති සංවේදී ගුණාංග සහ සම්මතයන් යන සියල්ල දරුණු ලෙස හා පහත් ලෙස උල්ලංඝනය කරමින් සිදුකළ මෙම පර්යේෂන, සිෆිලස් රෝගය සුවපත්කිරීමට සොයාගත් සාර්ථකම ඔසුව වූ පෙනිසිලීන් 40 දශකයේදී භාවිතයට ගත් අවස්ථාවේ පවා අදාල රෝගීන්ට එය ලබා නොදෙමින් සිදුකළ අතර ඒ අවස්ථාවේවත් පෙනිසිලීන් එම රෝගීන්ට ලබාදුනිනම් රෝගීන් බොහෝ සංඛ්‍යාවක් රෝගයෙන් ගලවා ගැනීමේ අවස්ථාව පැහැදිලිවම තිබූ බව පැවසේ. රෝගයට ප්‍රතිකාර කොට රෝගීන් සුවපත්වීම සිය පර්යේෂනයට සිදුවන හානියක් ලෙස සැලකූ බලධාරීන් රෝගීන් රෝගයෙන් පීඩාවිදින අයුරු නිරීක්‍ෂනය කරා පමණක් නොව රෝගයෙන් මිය ගිය පසුව සිරුර අභ්‍යන්තරයට රෝගයේ බලපෑම කෙසේවුනිදැයි මරණ පරීක්‍ෂනයේදී නිරීක්‍ෂනය කොට සිය පර්යේෂනය සාරථක කර ගැනීම පමණක් ඒකායන අරමුණ වන්නට ඇත. මෙම ආසාධිත රෝගී මනුශ්‍යන්ගේ රුධිරය, සුෂුම්නා තරලය යනාදිය විද්‍යාගාර පරීක්‍ෂනවලට ලක්කළ අතර රෝගීන්ගේ සිරුරේ බාහිර ස්වරූපයේ ඇති වන වෙනස්කම් මෙන්ම X-Ray ඡායාරූප ගැනීමෙන් සිරුර අභ්‍යන්තරයද පරීක්‍ෂාවට ලක්කරන ලදි.
සත්‍ය ලෙසම ඔවුන් මෙම රෝගීන් පිළිබදව සිදුවේ මිනිසුන් ලෙස නොව පරීක්‍ෂනාගාර ගිනිපිග් මීයන් ලෙසය. තවත් අතකින් වර්ණභේදවාදයේ හෙවනැල්ල නිසාම මෙම මිනිසුන් පිළිබදව ඇස යොමුකළේ වාර්ගික දෘෂ්ඨිකෝණයකින්වීමත් පැවසිය යුතුය.
සත්‍ය ලෙසම ඔවුන් මෙම රෝගීන් පිළිබදව සිදුවේ මිනිසුන් ලෙස නොව පරීක්‍ෂනාගාර ගිනිපිග් මීයන් ලෙසය. තවත් අතකින් වර්ණභේදවාදයේ හෙවනැල්ල නිසාම මෙම මිනිසුන් පිළිබදව ඇස යොමුකළේ වාර්ගික දෘෂ්ඨිකෝණයකින්වීමත් පැවසිය යුතුය.
අදාල පරීක්‍ෂනයට සම්බන්ධ වූ රෝගීන් පමණක් නොව ඔවුන්ගේ භාර්යාවන්ටද ඔවුන්ගෙන් රෝගය වැලඳුන අතර මෙම අයට ලැබුන දරුවන්ටද සිෆිලස් වැලද තිබීම නිසා සිදූවූ මරණ හා සදාකාලික රෝගී තත්ත්වයන් නිසා ඇතිවූ ඛේදවාචකය කිසිසේත් ලඝුකොට දැක්විය නොහැකිය.
මිනිසුන්,යක්‍ෂයන් සහ දෙවියන් යන සියල්ලම සිටින්නේ අප ජීවත්වන ලෝකයේම බව ඉතිහාසය පුරාවටම සාක්‍ෂි ලබාදෙයි. මෙම සම්මතය එක් රටකට හෝ මහද්වීපයකට හෝ දේශසීමා අතර සිරකළ නොහැකි යථාර්තයකි. මිනිසුන්ගේ ජීවිත සමග මිනිස් ආත්මය ලැබූ යක්‍ෂයන් ක්‍රීඩා කරන විට නොබියව ඉදිරිපත් වන දේවියන්ට උරුම වූ ගුණාංග ඇති මිනිසුන් වසර තිස් ගණනක් හෝ මෙම ටස්කගී පරීක්‍ෂන සිදුකරගෙන යන අවස්ථාවේ පහල වීම භාග්‍යයකි. පීටර් බක්ස්ටන් නම් මහතාද එවැනි දෙවියෙකු ලෙස හැදින්වීම වරදක් නැත. ඔහු මෙම ව්‍යසනය අවසන්කීරීමට මුලින්ම දෙබරයට ගල්ගැසූ තැනැත්තා ලෙසත් හැදින්විය. හැකිය.
1965 දී වයස 27 ක තරුණයකුව සිටියදී සමාජ සේවයකයෙකු ලෙසත් රෝගාබාද ව්‍යාප්තිය පිළිබදව පර්යේෂකයෙකු ලෙසත් ක්‍රියාකාරිකයෙකු ලෙස සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝවේ සේවය කරමින් සිටියදී ඇමරිකානු මහජන සෞඛ්‍ය සේවය විසින් ඔහුව සේවයට බදවා ගන්නා ලදි. එහිදී ඔහුට පැවරුණ කාර්යය වූයේ ලිංගිකව වැලඳුන රෝග ඇති රෝගීන් සමග සම්මුඛ සාකච්ඡා කොට වැඩිදුර තොරතුරු එක්රැස් කර ගැනීමයි. එහිදී ඔහු සමග සේවය කරමින් සිටි අනෙකුත් කාර්යය මණ්ඩලය වෙතින් අප මෙම කතා කරනු ලබන ටස්කගී පරීක්‍ෂන පිළිබදවද දැනුවත්භාවයක් ලැබූ අතර එය ඔහුට අදහා ගත නොහැකි දෙයක් විය. මහජන සෞඛ්‍ය සේවය විසින් මෙවැන්නක් සිදුකරගෙන යාම කිසිසේත්ම අනුමත කළ නොහැකි සහ පිළිකුල් සහගත බව ඔහු තරයේ ඇදහූ අතර මෙම පරීක්‍ෂන සිදුකරගෙන යාමට තරයේ විරුද්ධත්වය පළ කරමින් 1966 නොවැම්බරයේදී නිල වශයෙන්ම මහජන සෞඛ්‍ය සේවයේ බෝවන රෝග අංශයට ලිඛිතව දැනුවත් කළත් එම අංශය එය ප්‍රතික්‍ෂේප කරනු ලැබුවේ තවමත් පරීක්‍ෂන අවසන්ව නොමැති නිසා මෙම කාර්යයන් නතර කළ නොහැකි බවටයි. එහෙත් මෙම ගුණගරුක මිනිසා නැවතත් ක්‍රියාත්මක වෙමින් 1968 නොවැම්බරයේදී නැවත වරක් අදාල බලධාරීන් වෙත මෙම අමානුශික ක්‍රියාව නවතා දමන ලෙස ඉල්ලා සිටින ලදි.
එහෙත් බීරි අලියාට වීනා වාදනයට වඩා වෙනස් නොවූ ප්‍රතිඵලයක් ඇති තැන පීටර් බක්ස්ටන් විසින් වසර තිස් ගණනක් පුරා කරගෙන යන මෙම නින්දාසහගත ක්‍රියාදාමය පිළිබදව තොරතුරු වොෂින්ටන්ස්ටාර් පුවත්පතේ මාධ්‍යවේදීනියක වන Jean Heller වෙතට ලබාදුන් අතර 1972 ජූලි 25 වනදා මෙම ආන්දෝලනාත්මක පුවත වොෂින්ටන්ස්ටාර් පුවත්පතේත්, ඉන් දිනක් ඉක්මගිය තැන එනම් ජූලි 26 වනදා මෙය මුල් පිටුවේම පළවන ප්‍රමුඛතම පුවත ලෙස ද නිව්යෝර්ක් ටයිම්ස් පුවත්පතේ පළ කරන ලදි.
එම වසරේම එනම් නොවැම්බර් 16 දා එරට සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාශය විසින් නිකුත් කළ නියෝගයක් මගින් අදාල පරීක්‍ෂන අත්හිටුවීමටත් මෙම පරීක්‍ෂනයට බදුන් වූ අසරණ රෝගීන්ට කඩිනමින් පෙනිසිලින් හා අනෙකුත් ඔසු ලබාදීමටත් උපදෙස් සපයන ලදි.
තවද මෙම පුවත ලැව්ගින්නක් සේ පැතිරයාමත් සමග ඇමරිකානු බලධාරීන්ටද ඇස්කන් වසාගෙන සිටීමේ අවස්ථාව තුරන් කරනු ලැබූ අතර එරට කොන්ග්‍රස් සභාවේ අනුකමිටුවක් විසින් බක්ස්ටන් ඇතුළු මෙම කාර්යයට සම්බන්ධවූ සියළුම දෙනාගෙන්ම සාක්‍ෂි විමසීම ආරම්භකරන ලදි.
සාක්‍ෂි විමසීමෙන් අනතුරුව මානවයන් යොදාගනිමින් සිදුකරන ලබන පර්යේෂන නීතිවිරෝධී හා සදාචාර අචාර ධර්මවලටද පටහැනි බව කොන්ග්‍රස් අනුකමිටුවක් විසින් තීරණය කරනු ලැබූහ. තවද 1974 දී සම්මත කරගත් පනතක් මගින් මෙම පර්ශේෂන නිසා අගතියපත් රෝගීන්ගෙන් ඒ වන විට ජීවත්ව සිටින්නන්ට US$ 37,500 ක වන්දි මුදලක් සෑම රෝගියෙකුටම ලබා දීමට නියෝග කෙරුණ අතර අදාල පර්යේෂනය තුළ මියගිය රෝගීන්ගේ යැපෙන්නන්ට US$ 15,000 ක් බැගින් වූ වන්දි මුදලක් ලබාදීමට රජයට නියෝග කරන ලදි. එහෙත් මෙම පරීක්‍ෂන සිදු කළ කිසිවෙකු දණ්ඩනයට ලක්කළ බවක් නම අසන්නට නොලැබුනි.
කෙසේවෙතත් ඇමරිකානු සෞඛ්‍ය ක්‍ෂෙත්‍රය පිළිබදව ඇමරිකානු කළු ජාතිකයන් තුල ඇතිවූ සැකමුසු හැඟීම එයින් දශක දෙකක් ඉක්මගිය තැන පවා තැන්පත්ව තිබූ බවට ඇති හොදම සාක්‍ෂිය 1996 දී වර්ජීනියා සරසවියේ මූලිකත්වයෙන් නිකුත් කළ වාර්තාවක් වූ The Tuskegee Syphilis Study and Its Legacy” මගින් සිදුකළ නිර්දේශයයි. එනම් මූලිකවම එවකට ජනපතිව සිටි බිල් ක්ලින්ටන් මහතා විසින් පැරණි රජයන් විසින් සිදුකළ මෙම අධ්‍යයනයන් නිසා අගතියට පත් පාර්ශවයන් වෙතින් ප්‍රසිද්ධියේ සමාව ඉල්ලා සිටිම සහ සිදූවූ හානිය අවම කිරීමට අවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ගයන් තවදුරටත් කඩිනම්ව හා කාර්යක්‍ෂව භාවිතයට නැඟිය යුතු බවත්ය.
1997 මැයි 16 වනදා ඇමරිකානු ඉතිහාසයේ තවත් සංවේදී දිනයක් වූවාට සැකයක් නැත.එදින ධවල මන්දීරයට ඒ වන විට ටස්කගී පරීක්‍ෂනවලට මුහුන දුන් කළු ජාතිකයන් අතරින් ජීවත්ව සිටි අටදෙනකු පමණක් වූ පිරිස අතරින් පස් දෙනෙකු ගෞරවනීය ලෙස ධවල මන්දීරයට කැඳවූ අතර ඔවුන් ඒ වන විට වයොවෘදව ජීවිතයේ සැදෑසමයේ අවසාන භාගය ගතකරමින් සිටියහ. මෙම පිරිස ජනපති ක්ලින්ටන් මහතා විසින් කැඳවූයේ ඇමරිකානු රජය විසින් 30 දශකයේ සිට 70 දශකයේ මුල දක්වා සිදුකරන ලද ටස්කගී අධ්‍යයනය නිසා අගතියට ලත් පාර්ශවය ලද හානියට සමාව ගැනීම සදහායි. මෙහිදී ඔහු "සිදුවූ හානිය නැවත යථා තත්ත්වයට පත් කළ නොහැකි නමුත් මෙම අපරාධය පිළිබදව නිහඬව සිටීම අවසන් කළ යුතු බව පැවසුවේය. එසේම ඇමරිකානු රජය විසින් සිදුකළ මෙම ලජ්ජා සහගත ක්‍රියාව සම්බන්ධයෙන් තමන් සමාව අයැද සිටින බවද පවසා සිටියේය.“
"What was done cannot be undone. But we can end the silence. We can stop turning our heads away. We can look at you in the eye and finally say on behalf of the American people, what the United States government did was shameful, and I am sorry ... To our African American citizens, I am sorry that your federal government orchestrated a study so clearly racist."
http://en.wikipedia.org/wiki/Peter_Buxtunhttp://www.issues4life.org/blast/2012177.html
ටස්කගී අධ්‍යයනයන් පිළිබදව තැනුන වාර්තාමය චිත්‍රපටියකි Miss Ever's Boys චිත්‍රපටිය එදා සමාජයේ මෙම රෝගය පිළිබදව තිබූ දැනුවත් භාවය, මෙම රෝගීන් උපක්‍රමශීලී ලෙස පරීක්‍ෂනවලට යොමු කළ ආකාරය, සංවේදී ලෙස එම රෝගීන් තවදුරටත් අපහසුතාවයට ලක්වන ආකාරය සහ තවත් කාරණා රැසක් දැන ගැනීමේ අවස්ථාව සලසනු ලබයි.
(The true story of the US Government's 1932 Tuskeegee Syphilis Experiments, in which a group of black test subjects were allowed to die, despite a cure having been developed.)
http://en.wikipedia.org/wiki/Tuskegee_syphilis_experiment#Study_termination
http://en.wikipedia.org/wiki/Guatemala_syphilis_experiment
ග්වාතමාලාවේ තත්ත්වය ගත්විට එහිදී සමාජයේ අඩුවටිනාකමක් ලබාදී තිබූ ගණිකාවන්, මානසික රෝහල්වල වල නේවාසිකව ප්‍රතිකාරගත් මානසික රෝගීන්, අනාථයන්, සිරකරුවන්සේම රාජ්‍ය මෙවලමකට වඩා දෙයක් නොවූ සොල්දාදුවන් ඉතාඅඩු වටිනාකමක් ලබාදෙමින් තම පරීක්‍ෂනවලට ලබාගැනීම ඇමරිකානු සෞඛ්‍ය බලධාරීන්ගේ අරමුණවිය. මෙයටම සමානකමක් ටස්කගී පරීක්‍ෂනවලදීද දක්නට ලැබුනත් එහිදී තිහේ දශකය වනවිට රෝගයට තිබූ වියදම් අධික හා වේදනාකාරී ප්‍රතිකර්ම රෝගීන්ට ලබාදෙමින් සිටියත් තිහේ දශකයේ මුල්භාගය වන විට ඇමරිකාවේ ඇතිවූ ආර්ථික අවපාතයත් සමග රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර කිරීමට වැඩි මුදලක් වැයකිරීමට වඩා අඩු මුදලක් වැය කරමින් එම රෝගීන්ම පරීක්‍ෂන සදහා යොදා ගැනීම අරමුණ විය.
ග්වාතමාලාවේදී වසර දෙකක් වැනි කුඩා කලායකදී ඇමරිකානු සෞඛ්‍යය බලධාරීන් සිදු කළ පර්යේෂන එයින් වසර ගණනාවක් යනතුරුපරම්පරා කිහිපයකටම බලපාන හානිකර තත්ත්වයක තිබේ. අසාධනයට ලක්කළ මිනිසුන් වෙතින් තවත් මිනිසුන් ගණනාවකට රෝගය වැලදුන අතර කණගාටුදායකම තත්ත්වය වන්නේ ඔවුන්ගේ දරුවන්ටද රෝගය වැලදී උපත ලැබීම තුලින් අන්ධභාවය, මොලය හරිහැටි නොවැඩීම සහ තවත් ශාරිරික ආබාධ රැසක උරුමකරුවන්ව ජීවිත කාලය පුරාවටම දුක්විදීමයි.
සිරකරුවන්, අනාථයන් හා ගණිකාවන් හැරුණ කොට සොල්දාදුවන් පවා ගත් කළ ඔවුන්ද අන්ත දුගී පවුල්වල සාමාජිකයන් වූ අතර රෝගයට ප්‍රතිකර්මයක් කර ගැනීමට ඔවුන්ට මුදල්හදල් නොවූවා සේම ඔවුන්ගෙන් නොදැනුවත්වම රෝගය වැලදුන පවුල්සාමාජිකයන්ටද ප්‍රතිකර්මකර ගැනීමේ හැකියාවක් නොවීය. අඩුතරමින් පසුකලෙක මේ සම්බන්ධයෙන් නීතිමය ක්‍රියාකරකම්සිදුවන අවස්ථාවල පවා ඒවා සිදුවන බවක්තරම්වත් ඔවුන් නොදැන සිටිහය. තවත් විටක මේ සොල්දාදුවන් බැරැක්කයෙන් රැගෙන ගොස් අදාල රෝග කාරකයන් සිරුරට ඇතුළුකිරීම, රෝගය සිරුර තුල ක්‍රියාකාරීවන අයුරු නිරීක්‍ෂනය වැනි කටයුතු වලට රැගෙන ගියවිට ඔවුන්ට ගෙවූ මිල වූයේ සිගරට් පැකට්ගණන් ලබාදීම පමනි. ඇතැම් සොල්දාදුවන් දුම්පානය නොකරන්නන් වුවද ඔවුන්ගේ සාක්කු පුරවා තිබුනේද සිගරට් වලිනි. මාරන්තික රෝග කාරකයක් සිරුරට ඇතුළු කර ඔවුන්ගේ ජීවිත සමග සූදුකෙලිනවාට අමතරව ලෝකයටම ව්‍යවසනයක්ව පවතින දුම්පානයටද ඇබ්බැහිකරවීමට ප්‍රයත්නදැරීම හෝ එහි නිරතවන්නන්නට තවත් උඩගෙඩි දීම තුලින් ද්විතිකව පිළිකා සහ තවත් බෝනොවන රෝග ව්‍යාප්තියටද මෙම සිෆිලස් පර්යේෂකයන් අතගසා සිටීම කෙබදු ආකාරයේ දඩුවමකට යටත් කරන්නටදැයි සිතාගන්නටත් නොහැකිය.
එසේම ග්වාතමාලාවේ තත්ත්වය තවත් අහිතකරබවකට හේතුවූයේ එරට ලිංගික කටයුතු සදහා කාන්තාවන් ඉතාම අඩුමුදලකට ලබාගැනීමේ හැකියාව තිබූ නිසා රෝගය ව්‍යාප්තවීමේ ශීඝ්‍රතාවයද ඉහලවීමයි.
අද ඒඩ්ස් වැනි දරුණු රෝග වලින් සිෆිලස් රෝගය යටපත් කර තිබුනත් සියවස් කිහිපයක් පුරා ලෝකය භීතියට පත්කළ ප්‍රධානම ව්‍යාධිය ලෙස සැලකීම නිවැරදිය. කෙසේවෙතත් මානව හැගීම් වල ඇති අසමතුලිත බව මෙන්ම නොදැනුවත්බව නිසා මෙම රෝගයෙන් පීඩාවිදි හෝ මරණයට පත් වූ ජනගහණය කෙදිනකවත් ගණන් බලා නොමැති විය යුතු අතර තවත් අතකින් එය අසීරු කාරණයකි.
මූලාශ - The Deadly Deception Documentary Movie
මෙහි පළමු ලිපිය - යුරෝපය වෙතට සිෆිලිස් රෝගය රැගෙන ආවේ ක්‍රිස්ටෝපර් කොලම්බස්ගේ නාවිකයන් විසින්ද? (18+ වැඩිහිටියන්ට පමණයි) - Syphilis Enigma - පළමු කොටස
පසුවදන : 2014 වසරේදී ලියා පළ කරන්නට ලැබුන ලිපි සංඛ්‍යාව ඉතාමත් අල්පයක් බව මේ මොහොතේ කණගාටුවෙන් වුවත් පවසා සිටින්නට සිදුව තිබේ. පෞද්ගලිකව හා වෘත්තීය ජීවිතයේදුන යෙදුන වැඩ රාජකාරීවල බහුලවීම මෙන්ම ඇතැම් අවස්ථාවල ලියන්නට තරම් උද්යෝගයක් නොතිබීමත් මෙලෙස අල්ප ලිපි සංඛ්‍යාවකින් වසර නිම කරන්නට සිදුවීම සතුට ගෙනදුන්නක් නොවූවත් පළ කළ අල්ප ලිපි ගණන වුවද කරුණු අතින් පොහොසත් ලිපි වීම මම මෙන්ම ඔබද පිළිගනු ඇතැයි සිතමි. කෙසේවෙතත් ලබන වසරේදී මෙයට වඩා සංඛ්‍යාත්මක අතින්ද වැඩි අගයක ලිපි පළ කරන්නට උත්සහ දරණ බව මේ මොහොතේ පවසමි. බොහෝවිට කාලය ගත්විට මේ වසර ගෙවෙන්නට ඇත්තේ තවත් දිනයක් පමණක් නිසා මේ ලිපිය මෙම වසරේ අවසාන ලිපිය වීමට ඉඩ කඩ වැඩි බවද පවසමින් ලබන්නා වූ 2015 නව වසර අසත්‍යයෙන්තොර, යහපත් දේවල් අසන්නට දකින්නට ලැබෙන හා ප්‍රායෝගිකව අත්විදින්නට ලැබෙන සහ අතමිට සරු සුභ නව වසරක් වේවායි පතමි.
ස්තූතියි!
.JPG)
.JPG)
