ක්‍රි.ව. 1492 දී ඉතාලි ජාතික ක්‍රිස්ටෝපර් කොලම්බස්, ස්පාඥය රජුවූ ෆර්ඩිනැන්ඩ් රජුගේ හා ඉසබෙලා රැ‍ජිනගේ අනුග්‍රහය ඇතිව නව ලොව හෙවත් ඇමරිකානු මහද්වීපය සොයා යන්නට ප්‍රථම යුරෝපීයයන් තම බටහිර දිශාව දුටුවේ අඳුරු ලෝකයක් ලෙසටයි. වෙනකක් තබා ක්‍රිස්ටෝපර් කොලම්බස් පවා සොයා ගියේ නව ලෝකයක් නොව ආසියාවට යා හැකි කෙටිම මාර්ගය කුමක්දැයි කියාය. තවද එකල මිනිසුන් ලෝකයේ හැඩය ගැන සිතා සිටියේ තැටියක් ලෙස වූ අතර මේ තැටියේ කෙලවරට නොදැනුවත්ව හෝ ගියහොත් නැවත එන්නට නොලැබෙන බියකරු ප්‍රපාතයකට වැටෙනු ඇතැයි බියකින්ද පසුවූ බව අප අසා තිබේ.
මෙවන් වූ අභියෝග රැසක් අතැතිව නැව් තුනකින් යුතු කණ්ඩායමක් ලෙස ක්‍රිස්ටෝපර් කොලම්බස් ඇතුළු පිරිස ගොඩබැස්සේ සැබැවින්ම ආසියාවට නොව සුවිශාල ඇමරිකානු මහද්වීපයේ දොරකඩ වෙතටයි. නැතහොත් ඇමරිකානු ප්‍රධාන භුමියට ආසන්නයේ පවතින දූපත් සමූහයක් වන වර්ථමානයේ බහාමාස් ලෙස හැදින්වෙන සමූහය වෙතටයි. ඔහු එදා එම දූපත් සමූහය සැන් සැල්වදෝර් ලෙස හදුන්වනු ලැබීය.
කොලම්බස් විසින් ආරම්භකරනු ලැබූ මෙම නව ලොව සොයා ආ ගමන ඔහු විසින්ම තවත් අවස්ථා තුනකදීද, ඊට අමතරව Hernan Cortez, Fransisco Pizarro වැනි තවත් පුද්ගලයන් රැසකගේ නායකත්වයෙන් මෙම භූමිය කරා ආ බලපෑම එහි වාසයකළ ස්වදේශිකයන්ට නම් රැගෙන ආවේ ශුභාරංචියක් නම් නොවීය. ඇමරිකානු සවදේශිකයන්ගේ මිනිස්කමට නොගැලපෙන ඇතැම් ම්ලේච්ඡ චාරිත්‍රවාරිත්‍ර රැසක් යුරෝපීය ආගමනය සමග තුරන්ව ගියා සේම ඇස්ටෙක්, මායා, ඉන්කා සහ තවත් උප ගෝත්‍ර ගණනාවක් යුරෝපීයන් සමග යුද්ධයට එළඹීමෙන්, තවත් අතකින් වහළුන් ලෙස යුරෝපයට රැගෙන යාමෙන් හෝ එතෙක් එම භූමියේ නොතිබුන නිසා සහ ඒ නිසා ඔරොත්තු දී‍මේ හැකියාවද නොතිබීමෙන් පැපොල, සරම්ප, වසූරිය වැනි රෝග මෙම නාවිකයන් මාර්ගයෙන් ස්වදේශිකයන්ට වැලදීමෙන් ස්වදේශික ජනයාගේ අවසානය ඉක්මන් කරවූහ.
එතෙක් නොදුටු නොදත් මඟක් සොයා ක්‍රිස්ටෝපර් කොලම්බස් සහ ඔහුගේ පිරිස පැමිණි ගමන සැබැවින් නිර්භීතය. එහෙත් තවත් අතකින් කියන පරිදි මෙම පිරිසෙන් බොහෝමයක් සමාජ විරෝධී ක්‍රියාවලද නිරත වූ අනුකම්පා විරහිත පුද්ගලයන් පිරිසක්ද වූ බවයි. ඔවුන් නැවත ස්පාඥය වෙත යන ගමනේදී තමන් ගොඩබට දිවයිනේ තිබූ සම්පත්, සතුන් හා ස්වදේශිකයන් සාම්පල ලෙස රැගෙන ගියා සේම පුනරුද සමයේ මරණ බොහෝමයකට වගකියන්නාවූ රෝගයක්ද රැගෙන ආ බව ඉතිහාසඥයන්, ව්‍යාධි පිළිබදව පර්යේෂකයන් බොහෝමයකගේ මතයයි. ඒ එතැන්සිට වසර 450 ක පමණ කාලයක් නිසි ප්‍රතිකර්මයක් සොයා ගැනීමට නොහැකිව ලක්‍ෂ සංඛ්‍යාත ලෝක ජනතාවකට මරුවා කැඳවාගෙන ආ සිෆිලිස් නම්වූ බියකරු රෝගය රැගෙන ආ බවට වූ විශ්වාසයයි. එ්‍ කොලම්බස් සමග පැමිණි නාවිකයන් බලහත්කාරයෙන් හෝ කැමැත්තමත එහි සිටි මෙම රෝගය ආසාධිත කාන්තාවන් සමග පැවැත්වූ ලිංගික සබඳතා වල ප්‍රතිඵල ලෙසය.
විවිද වූ ව්‍යවසනයන්ට ලක්ව ව්‍යපාර්යාසයන්ට ලක්වෙමින් තිබූ යුරෝපය එසේත් නැත්නම් පසුකලෙක පැරණි ලෝකය ලෙස නම්කළ භූමි ප්‍රදේශයේ මෙම රෝගය ව්‍යාපත්තියට වගකිව යුත්තේ කොලොම්බස්ගේ නාවිකයන් යන චෝදනාවට හේතු වී ඇත්තේ ඇමරිකානු මහද්වීපය වෙත ගොස් පැමිණි නාවිකයන් ඇතමෙකුට මෙම රෝග ලක්‍ෂන තිබූ නිසා සහ මෙම ගමනෙන් පසුව වාර්තාගත ලෙස මෙම ගුප්ත රෝගයෙන් වැඩි වශයෙන් යුරෝපය පුරා මිනිසුන් ගැහැණුන් මිය යන්නට, හෝ රෝගය නිසා විරූපීභාවයට, විවිද දුබලතාවයන්ට හෝ ස්නායු පද්දතියට කරනු ලබන බලපෑම නිසා මානසික වශයෙන්ද රෝගී වූ පුද්ගලයන් වැඩිවශයෙන් බිහිවන්නට පටන් ගැනීමයි. (එහෙත් මුල් අවස්ථාවලදී නිසි ප්‍රතිකාර ලදහොත් මාරාන්තික නොවන බවද පවසා සිටිය යුතුය. නමුත් කණගාටුවට කාරණය වන්නේ එම අවධියේදී මෙම රෝගයට සාර්ථක නිසි ප්‍රතිකර්මයක් නොවීමයි. - It progresses in stages. Syphilis is easy to cure in its early stages. But without treatment, it can hurt your body's organs, leading to severe illness and even death.)
Treponema pallidum නම් බැක්ටීරියාව නිසා ඇති වන රෝගයක් වන මෙය ප්‍රධානකොටම ආසාධිත අයෙකු සමග ලිංගික සබඳතා පැවැත්වීම නිසා වැලදෙන සමාජ රෝගයක් ලෙස සැලකේ. ඊට අමතරව රෝගී පුද්ගලයෙකුගේ රෝගය නිසා ඇතිවුන තුවාල හෝ වෙනයම් වෙනස්කම්වලට ලක්වූ ස්ථාන වල ඇති ශ්‍රාවයන් ස්පර්ශය තුලින්ද බෝවිමට ඉඩ තිබෙන බව පැවසේ. අවාසනාවන්තම කරුණ වන්නේ රෝගය ආසාධිත මවකගෙන් සිය නොඉපදුන දරුවාටද රෝගය වැලදීමට ඇති වැඩි ප්‍රවණතාවයයි..
(Syphilis is spread through direct contact with a syphilis sore or rash during vaginal, anal, or oral sex. The bacteria can enter the body through the penis, anus, vagina, mouth, or through broken skin.An infected pregnant woman can also pass the disease to her unborn child. )
එහෙත් සැනසීමට ඇති කාරණයක් වන්නේ ආසාධිතයෙකු භාවිතා කළ වැසිකිලි භාවිතයෙන්, එම අයෙකු ස්පර්ශ කළ දොර අඟුලක් ඇල්ලීමෙන්, පිහිණුම් තටාක භාවිතය හෝ නාන තටාක භාවිතය සේම, ඇඳුම් හවුලේ භාවිතය හෝ ආහාර ගන්නා පිඟන් භාජන ආදිය එකිනෙකා භාවිතා කිරීම තුලින් රෝගය ව්‍යාපත්ත නොවීමයි.
(Syphilis is not spread by contact with toilet seats, doorknobs, swimming pools, hot tubs, bathtubs, shared clothing, or eating utensils).
ඇත්තෙන්ම මෙම ලිපියෙන් රෝගය පිළිබදවට වඩා රෝගයේ ඉතිහාසය හා එහි ඇති ඇතැම් අවිනිෂ්චිත තැන් මෙන්ම මෑත ඉතිහාසයේ මෙම රෝගය නිසා සිදුවූ අපකීරිතිමත් පර්යේෂනයන් පිළිබදව සාකච්ඡා කිරීමට බලාපොරොත්තුවූවත්, සුවසේවය පිළිබදව විශේෂඥ දැනුම ඇති අයෙකුට තවදුරටත් පැහැදිලි කිරීමට අවකාශයක් ලබාදෙනුවස් සුළු වශයෙන් හෝ රෝගය පිළිබදව තවදුරටත් පවසා සිටීම යෝග්‍ය යයි සිතමි.
මෙම රෝගය අවස්ථා හතරකින් යුතු බව පැවසේ. තවද එම අවස්ථා හතරදී පෙන්වන ලක්‍ෂනද එකිනෙකට වෙනස් වීම විශේෂිතය. තවද එක් අයෙකුගෙන් තවත් අයෙකුට බෝවන්නේ ආසාධිත පුද්ගලයා පළමු හෝ දෙවන අවස්ථාවල පසුවන්නෙකු පමණක් නම් වන අතර තෙවන හෝ සිව්වන අවස්ථාව පසුවන්නෙකු තුලින් තවත් අයෙකුට රෝගය බෝනොවන බවද පැවසේ.
පළමු අවස්ථාව - Primary stage
රෝගය ආසාදනය වී දින 10 ත් 90 ත් අතර කාලයකදී (සාමාන්‍යයෙන් දින 21 ක පමණ කාලයකදී) සිෆිලස් රෝගය ශරීරයට ආසාදනය වූ ස්ථානයේ වේදනාවක් නැති රවුම්, කුඩා තුවාලයක් හෝ ඇතැම්විට කිහිපයක් හට ගනී. මෙම තුවාල සති 3 ත් 6 ත් අතර කාලයක් ප්‍රතිකර්ම කළද, නොකලද සුවවූ බව පෙන්වන අතර නිසි ප්‍රතිකර්මයක් ලදහොත් එය යහපත් වන අතර නැතහොත් දෙවන අවස්ථාවට ගමන්කිරීම සිදුවේ.
(Primary stage - A single sore, called a chancre, appears in the first, or primary stage. Sometimes, more than one sore appears. The time between infection with syphilis and the start of the chancre can range between 10 to 90 days (21 days average). The chancre is usually firm, round, small, and painless. It appears at the spot where the infection entered the body, such as the vulva, vagina, cervix, tongue, lips, or other parts of the body. In this stage, syphilis can be passed to others through contact with the chancre during vaginal, anal, or oral sex. The chancre lasts 3 to 6 weeks and heals with or without treatment. If the infection is not treated, it moves to the secondary stage.)
දෙවන අවස්ථාව - Secondary stage
පෙර පැවසූ වේදනාවක් නැති තුවාල ප්‍රතිකර්මයක් නොලැබ සුවවන අවස්ථාවේදීම හෝ සති කිහිපයක් ඉක්මගිය තැන මේ අවස්ථාවට පත්වීම සිදුවිය හැකිය. සාමාන්‍යයෙන් සිරුරේ එක් ස්ථානයක හෝ කිහිපයක ඇතිවන කුෂ්ඨයක් ලෙස දෙවන අවස්ථාව පෙන්නුම් කිරීම සිදුවන අතර පහත දැක්වෙන රෝග ලක්‍ෂන එකක් හෝ කිහිපයක්ද පෙන්නුම් කළ හැකිය.
මෙම අවස්ථාවේ මෙම රෝග ලක්‍ෂන (තුවාල, කුෂ්ඨ හෝ ලප ආදිය) ස්පර්ශ වීම තුලින් අනෙක් අයටද රෝගය බෝවීම සිදුවිය හැකි අතර ප්‍රතිකර්මයක් නොලදද ඉබේම මෙම ලක්‍ෂන ඉවත්වීම සිදුවිය හැක. එහෙත් තෙවන අවස්ථාවට රෝගය ගමන් කිරීමද සිදුවේ.
පෙර පැවසූ වේදනාවක් නැති තුවාල ප්‍රතිකර්මයක් නොලැබ සුවවන අවස්ථාවේදීම හෝ සති කිහිපයක් ඉක්මගිය තැන මේ අවස්ථාවට පත්වීම සිදුවිය හැකිය. සාමාන්‍යයෙන් සිරුරේ එක් ස්ථානයක හෝ කිහිපයක ඇතිවන කුෂ්ඨයක් ලෙස දෙවන අවස්ථාව පෙන්නුම් කිරීම සිදුවන අතර පහත දැක්වෙන රෝග ලක්‍ෂන එකක් හෝ කිහිපයක්ද පෙන්නුම් කළ හැකිය.
- දෑතේ අල්ලේ හෝ පිට අල්ලේ හෝ පාදයේ රළු, රතු හෝ රතු-දුඹුරු පැහැයට හුරු පැල්ලම්.
- උගුරේ හෝ මුඛයේ ඇතිවන වේදනා.
- උණ.
- කුද්දැටි මතුවීම
- කොණ්ඩයේ තැනින් තැන ඇතිවන වෙනස්කම්.
- හිසරදය සහ මස්පිඩු වේදනා
- බර අඩුවීම
- වෙහෙස
මෙම අවස්ථාවේ මෙම රෝග ලක්‍ෂන (තුවාල, කුෂ්ඨ හෝ ලප ආදිය) ස්පර්ශ වීම තුලින් අනෙක් අයටද රෝගය බෝවීම සිදුවිය හැකි අතර ප්‍රතිකර්මයක් නොලදද ඉබේම මෙම ලක්‍ෂන ඉවත්වීම සිදුවිය හැක. එහෙත් තෙවන අවස්ථාවට රෝගය ගමන් කිරීමද සිදුවේ.
(Secondary stage - The secondary stage can start as the chancre is healing or a few weeks after it has healed. It typically starts with a rash on 1 or more areas of the body. Some or all of these symptoms can appear:
- Skin rash with rough, red, or reddish-brown spots both on the palms of the hands and bottoms of the feet. The rash usually does not itch. Rashes on other parts of the body may not look the same.
- Sores on the throat, mouth, or cervix
- Fever
- Swollen glands
- Sore throat
- Patchy hair loss
- Headaches and muscle aches
- Weight loss
- Tiredness.
In this stage, the infection can be passed to others through contact with open sores or rash during vaginal, anal, or oral sex. Rash and other symptoms will go away with or without treatment. But without treatment, the infection will move to the latent and possibly late stages of disease).
තෙවන අවස්ථාව - Latent stage
තෙවන අවස්ථාව සැඟවුන එසේත් නැතහොත් ගුප්ත අවධියක් ලෙස හැදින්වූවත් වරදක් නැත. පළමු සහ දෙවන අවස්ථාවල සිරුරේ දක්නට ලැබෙන ලක්‍ෂන පහව ගිය පසු මෙම අවධිය එළඹුනි යයි සැලකේ. අවසානවන්ත කරුණ වන්නේ මෙම අවධිය වසර ගණනක් පුරා සිරුරේ සැඟව තිබෙන්නට ඇති හැකියාවයි. පළමු සහ දෙවන අවස්ථාවේ මෙන් සිරුරේ කිසිදු ලක්‍ෂනයක් නොපෙන්වන අතර රෝගය තිබෙන අයෙකුගෙන් වෙනත් අයෙකුට බෝවීමක් සිදුනොවීම එක් අයුරකින් සැනසිල්ලට කාරණයකි. එහෙත් ඇතැම් අවස්ථාවල ඇතැම් රෝගීන්ට දෙවන අවස්ථාවේ ඇති රෝග ලක්‍ෂන මතුවෙන්නට ඉඩ කඩ තිබෙන අතර එවන් අවස්ථාවක එම ලක්‍ෂන බැහැරව යන තෙක් දෙවන අවස්ථාවේ මෙන් වෙනත් නිරෝගී අයෙකුට රෝගය වැලදීමට ඉඩකඩ තිබේ. මෙම අවස්ථාවේදී ප්‍රතිකර්මයක් නොලද හොත් අවසාන අවස්ථාව කරා ගමන් කිරීම සිදුවිය හැකිය.
(Latent stage - The latent, or hidden, stage starts when symptoms from the first and second stages go away. The latent stage can last for many, many years. During this stage, the infection lives in the body even though there are no signs or symptoms. The infection cannot be passed to others during the latent stage. Sometimes, symptoms from the secondary phase come back. If this happens, the infection can be passed to others until the symptoms go away again. Without treatment, the infection will advance to the late stage in some people).
අවසාන අවස්ථාව - Late stage
රෝගය වැලඳුන 15% ක පමණ ප්‍රතිකර්මයක් නොලද පුද්ගලයන් මෙම අවස්ථාවට පත්වන බව පැවසේ. මෙම අවස්ථාවට පත්වීම රෝගය ආසාදනය වී වසර කිහිපයකින් හෝ ඇතැම් විට වසර 20 ක් හෝ ඊටත් වැඩි කාලයක් ගතවූ පසුව විය හැකිය. මේ අවසාන අවස්ථාවට එළඹුන හොත් සැබැවින්ම එම පුද්ගලයාගේ අවසානය සනිටුහන් කිරීමටද එය හේතුවක් විය හැකිය. මන්ද එවිට සිරුරේ ප්‍රධානතම අභ්‍යන්තර අවයව මොලය, ස්නායු පද්දතිය, ඇස්, හෘදය, රුධිර නාල, අක්මාව, අස්ථි සහ අස්ථි එකනෙක සම්බන්ධ වන ස්ථාන වේදනාකාරී අකර්මන්‍ය තත්ත්වයකට පත්කරනු ලබනු ඇත. මේ නිසා ස්නායු ආබාද, අංශභාග තත්ත්වයන්, අන්ධභාවය, සහ වෙනත් ශාරීරික දුර්වලතා මෙන්ම ඔබව මානසික රෝගියෙකු නැත්නම් තේරෙන බසින් පවසනවා නම් "පිස්සෙකු" බවටද පත් කර තිබෙන්නට පුළුවන. මෙයට හොදම උදාහරණයක් නම් ප්‍රංශ ලේඛක ගී ද මෝපසාං දැක්විය හැකිය. ඔහු මිය ගියේ මානසික රෝහලකදී වන අතර ඔහු එවන් රෝහලකට ඇතුළු කිරීමට සිදුවූයේද සිෆිලස් රෝගය වැලදීම හේතුකොට ගෙන ඇතිවූ මානසික රෝග තත්ත්වය නිසාය.(In his later years he developed a constant desire for solitude, an obsession for self-preservation, and a fear of death and paranoia of persecution caused by the syphilis he had contracted in his youth
මෙම අවස්ථාවේදී ඇතැම් පුද්ගලයන් රෝගය නිසා ජීවිතක්‍ෂයටද ලක්වන අතර නිසි ප්‍රතිකර්ම මුල් අවස්ථාවල ලද හොත් මෙම සිව්වන අවස්ථාවට පත්වීමට වැලකීමට හැකියාව ලැබේ.
(Late stage - About 15 percent of people with untreated syphilis will advance to the late stage. This can happen within a few years or as many as 20 years or more after first becoming infected. In the late stage, the disease can hurt your organs, including the brain, nerves, eyes, heart, blood vessels, liver, bones, and joints. This damage can lead to nerve problems, paralysis, blindness, dementia, and other health problems. Some people may die from the disease. You will only reach the late stage if you do not receive treatment earlier. If you have syphilis, get treated as soon as possible to avoid these problems.)
Congenital Syphilis - ගර්භනී අවස්ථාවේ දරුවන්ට වැලදෙන සිෆිලස් මෙලෙස හදුන්වනු ලැබේ. මේ තත්ත්වය නිසා නොඉපදුන දරුවන්ට මෙන්ම ඉපදුන පසුව පවා දරුවන් අවධානමට ලක්වේ. ඉපදීමට පෙර ගත්විට නොමේරු දරුඋපත්, කළල අවස්ථාවේදීම මියයාමට, අඩුවයසින් ඉපදීම හැරුණ කොට ප්‍රසූතිය අවස්ථාවේදීම මිය යාම, අන්ධ භාවයට පත්වූ දරුවන් ඉපදීම සිදුවිය හැකිය. තවද ඉපදුන දරුවන්ට ඉපදුන අවස්ථාවේ හෝ වසර කිහිපයක් ඉක්ම ගිය තැන රෝග ලක්‍ෂන පෙන්නුම් කළ හැකිය. රෝග ලක්‍ෂනයන් සදහා උදාහරණ ලෙස Saddle Nose අවස්ථාව මෙන්ම දත් කුඩා වීම සහ දත් අතර පරතරය වැඩි අවස්ථාවක් වන Hutchinson's Teeth ලක්‍ෂන දැක්විය හැකිය. මීට අමතරව තවත් රෝග ලක්‍ෂන ගණනාවක් තිබේ.
 |
| Hutchinson's Teeth ලක්‍ෂන |
 |
| Saddle Nose අවස්ථාව |
 |
| Saddle Nose අවස්ථාව |
සිෆිලස් හඳුනාගැනීම
ප්‍රධානතම හා සුලභම ක්‍රමය සිෆිලස් තමන්ට වැලඳී ඇතැයි සැකකරන යමෙකු තම රුධිරය පරීක්‍ෂාකර ගැනීමයි. එය මූලික සිෆිලස් රෝග ලක්‍ෂන පහලවීමට කලින්ම වුවද සැකයක් තිබේනම් පරීක්‍ෂාකර ගැනීම නුවණක්කාර බව වෛද්‍ය මතයයි.
තවත් ක්‍රමයක් නම් පළමු සහ දෙවන අවධි වල හටගන්නා තුවාල වල ස්‍රාවයන් පරීක්‍ෂාවෙන්ද සිෆිලස් වැලදී ඇත්දැයි නිශ්චිතවම දැන ගැනීමට අවස්ථාව ලැබෙන බව පැවසේ.
සිෆිලස් සුව කරගන්නේ කෙසේද?
සුප්‍රකටම ප්‍රතිජීවකයක් වන පෙනිසිලීන් සිෆිලස් අවස්ථා හතරම සදහා භාවිතා කළ හැකිය. ඖෂධ මාත්‍රාව සහ එය දිය යුතු කාල සීමාව රෝගියා සිෆිලස් රෝගයේ පසුකරන අවධිය සහ රෝගී ලක්‍ෂන මත රදා පවතින බව පැවසේ. යම් අයෙකු පෙනිසිලීන් සදහා ආසාත්මික වේ නම් වෙනත් ප්‍රතිජීවකයක් උවත් පළමු අවස්ථා දෙක සදහා භාවිතා කළ හැකි බව පැවසුනත් ඒම වෙනත් ඖෂධ ගර්භනී මාතාවන් සදහා භාවිතය නිර්දේශ නොකෙරේ. සිෆිලස් රෝගයේ සිව්වන හෙවත් අවසාන අවධිය සදහා උවද ප්‍රතිජීවක භාවිතා කළ හැකි අතර එයින් ඉන්පසුව ඇතිවිය හැකි දරුණු තත්ත්වයන් මැඩ පැවැත්විය හැකිය. එහෙත් ඒ වන විට සිදුව ඇති ශරීර අවයව වලට සිදුවූ හානි නම් නැවත යථා තත්ත්වයට පත් කළ නොහැකිය. එසේම ප්‍රතිකර්ම මගින් සිෆිලස් සුව කළද නැවත වරක් සිෆිලස් වැලදීමේ අවස්ථාව වැලකීමක් එයින් සිදු නොවන අතර යම් හෙයකින් සිෆිලස් රෝගියෙකු සමග රෝගය සුව වූ පසුව වුවද සබඳතා පැවැත්වීම රෝගය නැවත වැලදීමේ අවධානයට මුහුණ දීමට සිදුවන බවද මතක තබා ගත යුතු කරුණකි.
සිෆිලස් සදහා ප්‍රතිකාර නොකර සිටියොත්?
ප්‍රතිකාර නොකර සිටීමෙන් බරපතල ශාරීරික දුබලතාවල සිට මරණය පවා හිමිකර ගැනීමේ අවස්ථාව උදාවිය හැකිය. තවත් අතකින් සිෆිලස් සදහා ප්‍රතිකාරයක් නොලබා සිටීම HIV ආසාධිතයෙකු බවට පත්වීමේ අවස්ථාවද වැඩිකර ගැනීමකි. මන්ද සිරුරේ සිෆිලස් නිසා හටගන්නා තුවාල හරහා සිරුර චර්මය නිරාවරණය වීම හරහා අනාරක්‍ෂිත ලිංගික සබඳතා නිසා සාමාන්‍ය අවස්ථාවලට වඩා දෙගුණයක සිට පස් ගුණයක් දක්වා HIV වැලඳ ගැනීමේ අවස්ථාවද වැඩිකර ගැනීමකි. තවද සිෆිලස් සම්බන්ධයෙන් මෙයද වෛද්‍යවරුන් පවසනා දෙයකි. එනම් ආරක්‍ෂිතව ලිංගිකව හැසිරීම ලෙස හදුන්වන කොන්ඩමයක් භාවිතය තුලින්ම සිෆිලස් වලින් ආරක්‍ෂාවීමට නොහැකිය. එයට හේතුව ලිංගික අවයව එයින් එකිනෙක ස්පර්ශවීම වැලකුනද සිෆිලස් නිසා සිරුරේ හටගන්නා තුවාල ගැටිති ආදිය තිබුනහොත් එහි ස්‍රාවයන් ආදිය නිරෝගී පුද්ගලයාගේ සිරුරේ ස්පර්ශවීමෙන් එයින්ද රෝගය හටගැනීමට ඇති හැකියාවයි. එසේම අවධානම් සහගතම කාරණාව වන්නේ නිසි ප්‍රතිකර්මයක් නොලද සිෆිලස් රෝගී තත්ත්වය ගර්භනී අවස්ථාවේදී නොඉපදුන දරුවාටද කරණු ලබන හානියයි.
ගර්භනී කාන්තාවන්ටද සිෆිලස් සදහා සුදුසුම ප්‍රතිකාරය ලෙස සලකන්නේ පෙනිසිලීන් ලබාදීම උවත් යම් කාන්තාවක එයට ආසාත්මික වේ නම් ඇයට වෙනත් ඖෂධයක් නිර්දේශ නොකරන බවද පවසයි. වෛද්‍යවරුන් මෙම අවස්ථාවලදී පෙනිසිලීන් වලින් ඇතිවන ආසාත්මිකතාවය අවම කිරීමට කටයුතු යොදන අතර පෙනිසිලීන් මවට ලබාදීමෙන් දරුවාට සිෆිලස් සම්ප්‍රේශනය වීම වලකාලයි.
සිෆිලස් සැඟවුන රකුසෙකු වැනි යයි හැදින්වූවත් වරදක් නැත. සිෆිලස් හි මූලාරම්භය මේ යයි පැවසීමට කිසිවෙකුට තවමත් හැකියාවක් නැත. එහෙත් මේ රෝගය පිළිබදව පිළිගන්නා ලේඛණගතවීමක් සිදුව ඇත්තේ කොලොම්බස් සහ පිරිස සිය පළමු නව ලොව සොයා ගිය ගමණින් පසුව වීම නිසා නිල පිළිගැනීමක් තිබෙන්නේ යුරෝපයේ එතෙක් නොතිබූ සිෆිලස් රෝගය ඇමරිකානු මහද්වීපයේ සිට යුරෝපයට පැමිණි බවයි. කොලොස්ම්බස්ගේ මෙම මුහුදු ගමණින් පසුව සිදුවූ වෙනස්කම් (මෙම රෝගය පමණක් නොව වෙනත් අංශයන්ගෙන් පවා) පැහැදිලි කිරීම සදහා විද්වතුන් යුගයන් දෙකක් සෛදාන්තිකව නිර්මාණය කළ අතර කොලොම්බස්ගේ ගමණින් පසු යුගය "Columbian" ලෙසත්, ඊට පෙර යුගය "pre-Columbian" ලෙසත් හදුන්වාදෙනු ලැබුවෝය.
පුනරුද යුගයේ යුරෝපය නිරතුරු ඇතිවූ යුද තත්ත්වයන්ද සිෆිලස් ලැව්ගින්නක් සේ ව්‍යාප්තවීමට ප්‍රධාන වශයෙන්ම දායක වූ කරුණක් වූ අතර මේ රෝගය නිශ්චයට, රෝගය හරියාකරව හදුනාගැනීමට හා එයට ප්‍රතිකර්මයක් සොයාගැනීමට කොලොම්බස්ගේ ගමණින් පසුව මේ රෝගය යුරෝගපය පුරා ව්‍යාපත්වූ යයි සැලකුවේ නම් වසර 400 ක්ම ගතවී ගියේය. එතෙක් මිනිසුන් මිලයන ගණනක් මේ රෝගය නිසා බොහෝදුක්විදීමට මෙන්ම මරණය කරා ඉක්මනින් ගමන් ගැනීමටද හේතුවක් විය.
යුරෝපයේ සිෆිලස් රෝගය තිබූ බවට ප්‍රථම ලේඛණමය සාක්‍ෂිය හමුවන්නේ ඉතාලියේ නේපලස් වලින් වන අතර ඒ 1494/1495 කාලයේදී සිදුවූ ප්‍රංශ ආක්‍රමණය අතරතුරය. මෙම ආක්‍රමණයට පැමිණි ප්‍රංශ සෙබළුන් වෙතින් වන්නට ඇති බව විශ්වාසයක් තිබේ. එයට හේතුව ප්‍රංශ රජුවූ අටවන ච‍ාර්ල්ස්ගේ හමුදාවේ සිටි කුලී හේවායන් ඇතමෙක් ස්පාඥය ජාතිකයන් වූ අතර ඔවුන්ගෙන් සමහරෙක් කොලොම්බස්ගේ ඇමරිකානු සංචාරයට සම්බන්ධ වූ නාවිකයන් වීමට ඉඩ ඇති නිසා ඔවුන් හරහා රෝගය ව්‍යාප්තවීමට හේතුවන්නට ඇති බව සැලකේ. මෙම හමුදාව සමග පමණක් නොව ඒ අවධියේ සන්නද්ධ ඒකක සමග කෝකියන්, වෛද්‍යවරුන් මෙන්ම ගණිකාවන්ද අදාල ප්‍රදේශ වෙත ගිය අතර යුද්ධය අතරතුර මෙන්ම යුධ වැදී ජයග්‍රහණය කළ පසු සමූහ වශයෙන් මෙම වෛශ්‍ය ඇසුර ලබමින් සතුටු වීම සාමාන්‍ය දෙයක් වී තිබී ඇත. එසේම යටත් කරගත් ප්‍රදේශයේද සිටි ගණිකාවන් සහ බලහත්කාරයෙන් හෝ අතවරයට ලක්වූ කාන්තාවන්ටද රෝගය බෝවීම නතර කළ නොහැකි අභාග්‍යයක් වූහ. එකල සිෆිලස් යුරෝපයේ සියළුම හමුදාවන් සමග ගොඩබිමින් ගමන් කළ අතර මුහුදේදී සියළු නෞකා සමගත් යාත්‍රා කළහ. විශේෂිතම කාරණයක් වන්නේ මෙම යුද්ධයේදී ජයග්‍රාහී කණ්ඩායම ප්‍රංශය වුවත් ඔවුන්ට පසුව නේපල්ස් අතහැර යන්නට සිදුවීමයි. එයට එක් ප්‍රධාන හේතුවක් ලෙස දක්වන්නේ හමුදා සේවයේ බොහෝමයකට මෙම රෝගය වැලදීමෙන් දුර්වලභාවයට පත්වීමයි.
ඒ අනුව 1495 වන විට ප්‍රංශය, ස්විට්සර්ලන්තය හා ජර්මනිය පුරා රෝගය ව්‍යාප්ත වී තිබූ බව සැලකෙන අතර එංගලන්තයේ සහ ස්කොට්ලන්තයට 1497 වන විට රෝගය සංක්‍රමණය වී තිබුනි. 1500 වන විට ස්කැන්ඩිවේනියානු රටවල් වලට සහ හංගේරියාව, ග්‍රීසිය, පෝලන්තය සහ රුසියාව වෙතටද රෝගයේ අඳුරු සෙවනැල්ල වැටී තිබුනි. මුහුදු ගමන් සහ ගවේශන ආදියේද කඩිනම් බවක් මේ අවධිය වන විට තිබූ නිසා 1498 වන විට ඉන්දියාවේ කල්කටාවටද රෝගය පැමිණ තිබූ අතර 1520 වන විට අප්‍රිකාව, චීනය, ජපානය හා ඈත ඔස්ට්‍රේිලියානු මහද්වීපයටද රෝගය පා තබා තිබුනි.
(By the end of 1495 the epidemic had spread throughout France, Switzerland and Germany, and reached England and Scotland in 1497. In August 1495 the Holy Roman Emperor Maximilian I proclaimed that nothing like this disease had been seen before and that it was punishment from God for blasphemy. By 1500 syphilis had reached the Scandinavian countries, Britain, Hungary, Greece, Poland and Russia. It was a time of world exploration and Europeans took the disease to Calcutta in 1498, and by 1520 it had reached Africa, the near East, China, Japan and Oceania.)
එදා සිෆිලස් ලෙස මේ රෝගය හැදින්වීමක් සිදුනොවූ අතර තමන්ගේ සතුරන්ගේ නමින් මේ රෝගය හැදින්වීමට යුරෝපීයන් යුහුසුළු වූහ. ඒ අනුව "French disease" ලෙස සහ තවත් විටෙක "Spanish Pox" ලෙසද ඉතාලියානුවෝ මෙම රෝගය හැදින්වූහ. බ්‍රිතාන්‍යයන්ද මේ නමින්ම හැදින්වූ අතර ප්‍රංශ, ජර්මානු හා පොලන්තයේ වැසියන් මෙම රෝගය හැදින්වූයේ "Italian disease" නමිනි. ඕලන්ද ජාතිකයෝ මෙම රෝගය "Spanish disease" ලෙසත් රුසියානු‍වෝ "Polish disease" ලෙසත්, තුර්කියේදී මෙම රෝගයට ආගමික සතුරු මුහුනවරක් ලබා දී "Christian disease" or "Frank (Western European) disease" ලෙසත් හැදින්වූහ. තම දේශපාලනික සතුරන් නමින් රෝගය හැදින්වීම එකල යුරෝපයේ රටවල් අතර තරඟකාරීත්වය තිබූ යටත්විජිත අත්පත්කර ගැනීමේ මූලෝපායන් අතර ප්‍රමුඛ තැනක් ගෙන තිබුනි.
පුනරුද යුගයේ පමණක් නොව ඉන්පසුව ඇතිවූ යුද්ධයන් බොහෝමයකම සියළු රාජ්‍යයන් වල සොල්දාදුවන් බොහෝමයක් අඩපණ කරලීමට සිෆිලස් සමත්ව තිබුනි. වෙනකක් තබා විසිවන සියවසේ පළමු සහ දෙවන ලෝක යුද්ධය තුලදීද ඇතැම් සොල්දාදුවන් සංග්‍රාම භූමියෙන් ඉවත්කර ලීමට සිදුව තිබුනේ යුද්ධයෙන් ඇතිවූ තුවාල හෝ ආබාධ නිසා නොව කලින් හෝ යුධ වදින අවස්ථාවන්හිදී සිෆිලස් වැලදීම නිසා ඇතිවූ රෝගී තත්ත්වය හෝ අකර්මන්‍යතාවයන්ට ලක්වීමයි. වියට්නාම යුද්ධය අවස්ථාවේ පවා ඇමරිකානු සොල්දාදුවන් බොහෝමයකට රෝගය වැලදීම කැපීපෙනුනි. එහෙත් 19 වන සියවස අගභාගය වන විට යුරෝපයේ ඇතිවූ සංවර්ධනය, එනම් විද්‍යාත්මකව, වෛද්‍යවිද්‍යාත්මකව මෙන්ම අධ්‍යාපනිකව දැනුවත්භාවය සහ ආකල්පයමය වෙනස්කම් නිසා මුල් සියවස් වලට වඩා රෝගය ව්‍යාප්තවීම සහ රෝගයෙන් අකර්මන්‍ය වීම සහ මරණයට පත්වීම ඉතා අඩු තත්ත්වයකට පත්ව තිබුනේය.
තවත් විටෙක මීට වෙනස් නම් වලින්ද රෝගය හැදින්වීම සිදුව තිබේ. සිෆිලස් රෝගයේ මුල් අවධියේ හටගන්නා තුවාල ආදිය වසූරිය (Small-pox) ලක්‍ෂන වලටද සමානකමක් දැක්වූ නිසා සිෆිලස් රෝගය Great-pox ලෙසද 16 වන සියවසේදී හදුන්වාදී තිබේ. ස්කොට්ලන්තයේදී අපූරු නමක් රෝගයට ලැබී තිබේ ඒ අනංගයාගේ රෝගය නම් අර්ථය ඇති "Cupid's disease" ලෙසටයි.
යුරෝපයට පමණක් නොව පසුව ලෝකයටම වසර 400 ක් පුරාවටම හිසරදයක් වූ මෙම රෝගයට නම තැබුනේ ඉතාලි ජාතික කවියෙකු, වෛද්‍යවරයෙකු, ගණිතඥයෙකු, භූවිද්‍යාඥයෙකු සහ ජ්‍යෙතිශ විද්‍යාව පිළිබදව නිපුණත්වයෙන්ද යුතුවූ Girolamo Fracastoro විසින් රචිත කල්පිත කාව්‍යයක් අඩංගු පොත් ත්‍රිත්වයක තිබූ Syphilis sive morbus gallicus කාව්‍යය ඇසුරෙනි. එහි අන්තර්ගතයට අනුව "Syphilus එ‍ඩේර කොළුවා ග්‍රීක දෙවියෙකු වූ ඇපලෝ හට අපහාස කර තිබේ. එයට දඬුවමක් ලෙස දෙවියන් විසින් ඔහුට දරුණු අසනීපයක් ලබාදී ඇත. එයට ප්‍රතිකර්මය ලෙස දක්වා ඇත්තේ රසදිය රෝගයෙන් හටගන්නා තුවාල,ලප අාදිය මත ආලේප කිරීම බවද දක්වා තිබේ". 1530 දී රචිත මෙම කාව්‍යයට අනුය රෝගයද සිෆිලස් ලෙස පසුකලෙක හදුන්වාදෙනු ලැබුවා පමණක් නොව හදුනානොගත් මෙම රෝගයට මුල් අවධියේ ප්‍රතිර්මයක් ලෙස භාවිතා කළේද රසදිය ඒ මත ආලේප කිරීමයි.එහෙත් රසදිය ආලේපය වේදනාකාරී අත්දැකීමක් වූවා පමණක් නොව ඇතැම් අවස්ථාවල රසදිය විශ වීමෙන් මරණය පවා හිමි වූහ.
(Fracastoro blended the writings of the historian Gonzalo Hernandez de Oviedo y Valdez with a fable Metamorposes from the ancient Roman poet Ovid. In his poem Syphilis, sive morbus gallicus, Fracastoro tells of a mythical shepherd named Syphilus who kept the flocks of King Alcithous. When a drought affected Syphilus’ people, he insulted the Sun-God by blaspheming against him and blaming the god for the drought, and as punishment the Sun-God struck Syphilus and his people down with a disgusting and odorous new disease.)
ගර්භනී කාන්තාවන්ටද සිෆිලස් සදහා සුදුසුම ප්‍රතිකාරය ලෙස සලකන්නේ පෙනිසිලීන් ලබාදීම උවත් යම් කාන්තාවක එයට ආසාත්මික වේ නම් ඇයට වෙනත් ඖෂධයක් නිර්දේශ නොකරන බවද පවසයි. වෛද්‍යවරුන් මෙම අවස්ථාවලදී පෙනිසිලීන් වලින් ඇතිවන ආසාත්මිකතාවය අවම කිරීමට කටයුතු යොදන අතර පෙනිසිලීන් මවට ලබාදීමෙන් දරුවාට සිෆිලස් සම්ප්‍රේශනය වීම වලකාලයි.
සිෆිලස් සැඟවුන රකුසෙකු වැනි යයි හැදින්වූවත් වරදක් නැත. සිෆිලස් හි මූලාරම්භය මේ යයි පැවසීමට කිසිවෙකුට තවමත් හැකියාවක් නැත. එහෙත් මේ රෝගය පිළිබදව පිළිගන්නා ලේඛණගතවීමක් සිදුව ඇත්තේ කොලොම්බස් සහ පිරිස සිය පළමු නව ලොව සොයා ගිය ගමණින් පසුව වීම නිසා නිල පිළිගැනීමක් තිබෙන්නේ යුරෝපයේ එතෙක් නොතිබූ සිෆිලස් රෝගය ඇමරිකානු මහද්වීපයේ සිට යුරෝපයට පැමිණි බවයි. කොලොස්ම්බස්ගේ මෙම මුහුදු ගමණින් පසුව සිදුවූ වෙනස්කම් (මෙම රෝගය පමණක් නොව වෙනත් අංශයන්ගෙන් පවා) පැහැදිලි කිරීම සදහා විද්වතුන් යුගයන් දෙකක් සෛදාන්තිකව නිර්මාණය කළ අතර කොලොම්බස්ගේ ගමණින් පසු යුගය "Columbian" ලෙසත්, ඊට පෙර යුගය "pre-Columbian" ලෙසත් හදුන්වාදෙනු ලැබුවෝය.
පුනරුද යුගයේ යුරෝපය නිරතුරු ඇතිවූ යුද තත්ත්වයන්ද සිෆිලස් ලැව්ගින්නක් සේ ව්‍යාප්තවීමට ප්‍රධාන වශයෙන්ම දායක වූ කරුණක් වූ අතර මේ රෝගය නිශ්චයට, රෝගය හරියාකරව හදුනාගැනීමට හා එයට ප්‍රතිකර්මයක් සොයාගැනීමට කොලොම්බස්ගේ ගමණින් පසුව මේ රෝගය යුරෝගපය පුරා ව්‍යාපත්වූ යයි සැලකුවේ නම් වසර 400 ක්ම ගතවී ගියේය. එතෙක් මිනිසුන් මිලයන ගණනක් මේ රෝගය නිසා බොහෝදුක්විදීමට මෙන්ම මරණය කරා ඉක්මනින් ගමන් ගැනීමටද හේතුවක් විය.
යුරෝපයේ සිෆිලස් රෝගය තිබූ බවට ප්‍රථම ලේඛණමය සාක්‍ෂිය හමුවන්නේ ඉතාලියේ නේපලස් වලින් වන අතර ඒ 1494/1495 කාලයේදී සිදුවූ ප්‍රංශ ආක්‍රමණය අතරතුරය. මෙම ආක්‍රමණයට පැමිණි ප්‍රංශ සෙබළුන් වෙතින් වන්නට ඇති බව විශ්වාසයක් තිබේ. එයට හේතුව ප්‍රංශ රජුවූ අටවන ච‍ාර්ල්ස්ගේ හමුදාවේ සිටි කුලී හේවායන් ඇතමෙක් ස්පාඥය ජාතිකයන් වූ අතර ඔවුන්ගෙන් සමහරෙක් කොලොම්බස්ගේ ඇමරිකානු සංචාරයට සම්බන්ධ වූ නාවිකයන් වීමට ඉඩ ඇති නිසා ඔවුන් හරහා රෝගය ව්‍යාප්තවීමට හේතුවන්නට ඇති බව සැලකේ. මෙම හමුදාව සමග පමණක් නොව ඒ අවධියේ සන්නද්ධ ඒකක සමග කෝකියන්, වෛද්‍යවරුන් මෙන්ම ගණිකාවන්ද අදාල ප්‍රදේශ වෙත ගිය අතර යුද්ධය අතරතුර මෙන්ම යුධ වැදී ජයග්‍රහණය කළ පසු සමූහ වශයෙන් මෙම වෛශ්‍ය ඇසුර ලබමින් සතුටු වීම සාමාන්‍ය දෙයක් වී තිබී ඇත. එසේම යටත් කරගත් ප්‍රදේශයේද සිටි ගණිකාවන් සහ බලහත්කාරයෙන් හෝ අතවරයට ලක්වූ කාන්තාවන්ටද රෝගය බෝවීම නතර කළ නොහැකි අභාග්‍යයක් වූහ. එකල සිෆිලස් යුරෝපයේ සියළුම හමුදාවන් සමග ගොඩබිමින් ගමන් කළ අතර මුහුදේදී සියළු නෞකා සමගත් යාත්‍රා කළහ. විශේෂිතම කාරණයක් වන්නේ මෙම යුද්ධයේදී ජයග්‍රාහී කණ්ඩායම ප්‍රංශය වුවත් ඔවුන්ට පසුව නේපල්ස් අතහැර යන්නට සිදුවීමයි. එයට එක් ප්‍රධාන හේතුවක් ලෙස දක්වන්නේ හමුදා සේවයේ බොහෝමයකට මෙම රෝගය වැලදීමෙන් දුර්වලභාවයට පත්වීමයි.
ඒ අනුව 1495 වන විට ප්‍රංශය, ස්විට්සර්ලන්තය හා ජර්මනිය පුරා රෝගය ව්‍යාප්ත වී තිබූ බව සැලකෙන අතර එංගලන්තයේ සහ ස්කොට්ලන්තයට 1497 වන විට රෝගය සංක්‍රමණය වී තිබුනි. 1500 වන විට ස්කැන්ඩිවේනියානු රටවල් වලට සහ හංගේරියාව, ග්‍රීසිය, පෝලන්තය සහ රුසියාව වෙතටද රෝගයේ අඳුරු සෙවනැල්ල වැටී තිබුනි. මුහුදු ගමන් සහ ගවේශන ආදියේද කඩිනම් බවක් මේ අවධිය වන විට තිබූ නිසා 1498 වන විට ඉන්දියාවේ කල්කටාවටද රෝගය පැමිණ තිබූ අතර 1520 වන විට අප්‍රිකාව, චීනය, ජපානය හා ඈත ඔස්ට්‍රේිලියානු මහද්වීපයටද රෝගය පා තබා තිබුනි.
(By the end of 1495 the epidemic had spread throughout France, Switzerland and Germany, and reached England and Scotland in 1497. In August 1495 the Holy Roman Emperor Maximilian I proclaimed that nothing like this disease had been seen before and that it was punishment from God for blasphemy. By 1500 syphilis had reached the Scandinavian countries, Britain, Hungary, Greece, Poland and Russia. It was a time of world exploration and Europeans took the disease to Calcutta in 1498, and by 1520 it had reached Africa, the near East, China, Japan and Oceania.)
එදා සිෆිලස් ලෙස මේ රෝගය හැදින්වීමක් සිදුනොවූ අතර තමන්ගේ සතුරන්ගේ නමින් මේ රෝගය හැදින්වීමට යුරෝපීයන් යුහුසුළු වූහ. ඒ අනුව "French disease" ලෙස සහ තවත් විටෙක "Spanish Pox" ලෙසද ඉතාලියානුවෝ මෙම රෝගය හැදින්වූහ. බ්‍රිතාන්‍යයන්ද මේ නමින්ම හැදින්වූ අතර ප්‍රංශ, ජර්මානු හා පොලන්තයේ වැසියන් මෙම රෝගය හැදින්වූයේ "Italian disease" නමිනි. ඕලන්ද ජාතිකයෝ මෙම රෝගය "Spanish disease" ලෙසත් රුසියානු‍වෝ "Polish disease" ලෙසත්, තුර්කියේදී මෙම රෝගයට ආගමික සතුරු මුහුනවරක් ලබා දී "Christian disease" or "Frank (Western European) disease" ලෙසත් හැදින්වූහ. තම දේශපාලනික සතුරන් නමින් රෝගය හැදින්වීම එකල යුරෝපයේ රටවල් අතර තරඟකාරීත්වය තිබූ යටත්විජිත අත්පත්කර ගැනීමේ මූලෝපායන් අතර ප්‍රමුඛ තැනක් ගෙන තිබුනි.
පුනරුද යුගයේ පමණක් නොව ඉන්පසුව ඇතිවූ යුද්ධයන් බොහෝමයකම සියළු රාජ්‍යයන් වල සොල්දාදුවන් බොහෝමයක් අඩපණ කරලීමට සිෆිලස් සමත්ව තිබුනි. වෙනකක් තබා විසිවන සියවසේ පළමු සහ දෙවන ලෝක යුද්ධය තුලදීද ඇතැම් සොල්දාදුවන් සංග්‍රාම භූමියෙන් ඉවත්කර ලීමට සිදුව තිබුනේ යුද්ධයෙන් ඇතිවූ තුවාල හෝ ආබාධ නිසා නොව කලින් හෝ යුධ වදින අවස්ථාවන්හිදී සිෆිලස් වැලදීම නිසා ඇතිවූ රෝගී තත්ත්වය හෝ අකර්මන්‍යතාවයන්ට ලක්වීමයි. වියට්නාම යුද්ධය අවස්ථාවේ පවා ඇමරිකානු සොල්දාදුවන් බොහෝමයකට රෝගය වැලදීම කැපීපෙනුනි. එහෙත් 19 වන සියවස අගභාගය වන විට යුරෝපයේ ඇතිවූ සංවර්ධනය, එනම් විද්‍යාත්මකව, වෛද්‍යවිද්‍යාත්මකව මෙන්ම අධ්‍යාපනිකව දැනුවත්භාවය සහ ආකල්පයමය වෙනස්කම් නිසා මුල් සියවස් වලට වඩා රෝගය ව්‍යාප්තවීම සහ රෝගයෙන් අකර්මන්‍ය වීම සහ මරණයට පත්වීම ඉතා අඩු තත්ත්වයකට පත්ව තිබුනේය.
තවත් විටෙක මීට වෙනස් නම් වලින්ද රෝගය හැදින්වීම සිදුව තිබේ. සිෆිලස් රෝගයේ මුල් අවධියේ හටගන්නා තුවාල ආදිය වසූරිය (Small-pox) ලක්‍ෂන වලටද සමානකමක් දැක්වූ නිසා සිෆිලස් රෝගය Great-pox ලෙසද 16 වන සියවසේදී හදුන්වාදී තිබේ. ස්කොට්ලන්තයේදී අපූරු නමක් රෝගයට ලැබී තිබේ ඒ අනංගයාගේ රෝගය නම් අර්ථය ඇති "Cupid's disease" ලෙසටයි.
යුරෝපයට පමණක් නොව පසුව ලෝකයටම වසර 400 ක් පුරාවටම හිසරදයක් වූ මෙම රෝගයට නම තැබුනේ ඉතාලි ජාතික කවියෙකු, වෛද්‍යවරයෙකු, ගණිතඥයෙකු, භූවිද්‍යාඥයෙකු සහ ජ්‍යෙතිශ විද්‍යාව පිළිබදව නිපුණත්වයෙන්ද යුතුවූ Girolamo Fracastoro විසින් රචිත කල්පිත කාව්‍යයක් අඩංගු පොත් ත්‍රිත්වයක තිබූ Syphilis sive morbus gallicus කාව්‍යය ඇසුරෙනි. එහි අන්තර්ගතයට අනුව "Syphilus එ‍ඩේර කොළුවා ග්‍රීක දෙවියෙකු වූ ඇපලෝ හට අපහාස කර තිබේ. එයට දඬුවමක් ලෙස දෙවියන් විසින් ඔහුට දරුණු අසනීපයක් ලබාදී ඇත. එයට ප්‍රතිකර්මය ලෙස දක්වා ඇත්තේ රසදිය රෝගයෙන් හටගන්නා තුවාල,ලප අාදිය මත ආලේප කිරීම බවද දක්වා තිබේ". 1530 දී රචිත මෙම කාව්‍යයට අනුය රෝගයද සිෆිලස් ලෙස පසුකලෙක හදුන්වාදෙනු ලැබුවා පමණක් නොව හදුනානොගත් මෙම රෝගයට මුල් අවධියේ ප්‍රතිර්මයක් ලෙස භාවිතා කළේද රසදිය ඒ මත ආලේප කිරීමයි.එහෙත් රසදිය ආලේපය වේදනාකාරී අත්දැකීමක් වූවා පමණක් නොව ඇතැම් අවස්ථාවල රසදිය විශ වීමෙන් මරණය පවා හිමි වූහ.
(Fracastoro blended the writings of the historian Gonzalo Hernandez de Oviedo y Valdez with a fable Metamorposes from the ancient Roman poet Ovid. In his poem Syphilis, sive morbus gallicus, Fracastoro tells of a mythical shepherd named Syphilus who kept the flocks of King Alcithous. When a drought affected Syphilus’ people, he insulted the Sun-God by blaspheming against him and blaming the god for the drought, and as punishment the Sun-God struck Syphilus and his people down with a disgusting and odorous new disease.)
මෙලෙස විවිදාකාරයේ නම් වලින් හැදින්වූ මෙම අද්භූත රෝගය පිළිබදව රාජ්‍ය පාලකයන්ටද නොසලකා හැර සිටීමට හැකි දෙයක් නොවන බව හොදින්ම පෙනී ගිය අතර තම රාජ්‍යයේ සිටි ප්‍රධාන පෙලේ නිලධාරීන්ට සහ බුද්ධිමතුන්ට, මෙම රෝගය කුමක්ද? එය වැලදෙන්නේ කෙසේද? එය වලක්වා ගන්නේ කෙසේද? හා ප්‍රතිකර්මය කුමක්දැයි සොයා බලන ලෙස නියෝග නිකුත් කෙ‍රුනි ජ්‍යෙතිශය අනුව පවා මෙම රෝගය පිළිබදව සොයන්නට නියෝග නිකුත් කෙරුණ අතර ඔවුන්ට අනුව 1484 වසරේ අහසේ තරුවල පිහිටීම අවාසනාවන්ත පිහිටීමකට ඒකරාශී වීම මෙම රෝගයට හේතුව විය.
 |
| This woodcut, “The French Disease,” is dated to August 1st 1496 and is attributed to Albrecht Dürer. It represents one of the earliest known depictions of the disease now recognized as syphilis. The illustration was originally accompanied by a text commentary written by Theodoricus Ulsenius, city physician of Nuremburg, remarking on the recent emergence of the syphilis epidemic in Europe and attributing the origins of the new disease to the conjunction of Jupiter, Mars, and Saturn in 1484 (as indicated by the signs of the zodiac above the figure). The close temporal proximity of the production of this illustration to the return of Columbus and his crew provides support for the Columbian Hypothesis. |
එහෙත් එකල සිටි විද්‍යාඥයන්ට, වෛද්‍යවරුන්ට එසේ නිගමනයකට ඒමට තරම් තත්ත්වය සරල නොවූහ. ඔවුන් තම රෝගීන්ගේ රෝග ලක්‍ෂන සහ විවිද ඖෂධ ඒ සදහා යෝග්‍යදැයි අත්හදා බැලූහ. තවද තුරන්ව තිබූ පුරාණ ග්‍රීක වෛද්‍ය ක්‍රම පවා සොයා බැලීමට විද්‍යාඥයන්ට, වෛද්‍යවරුන් යනාදීන් යුහුසුළු වූහ. තවද රෝගය ව්‍යාප්තවීමේ ප්‍රධානම ක්‍රමය ලිංගිකව බවද සොයා ගත්හ. සිෆිලස් රෝගයේ ස්වභාවය, එනම් රෝග ලක්‍ෂන පහල වී එය ප්‍රතිකර්මයක් නොලැබුවද අතුරුදහන්වීමද එකල වෛද්‍යවරු මුලා කිරීමට හේතුවක් විය. එනම් ප්‍රතිකර්මයක් නොලදද රෝග ලක්‍ෂන නැතිවී යාම ඔවුන් නොදැන සිටි නිසා තමන් විසින් අත්හදා බැලූ වෛද්‍ය ක්‍රමය රෝගය ප්‍රතිකර්මය ලෙස ඔවුන් වැරදි විනිශ්චයකට ඇද දැමීමටද හේතුවූහ. ඇතමෙක් පෙර කියූ ලෙස රසදිය ආලේපය ප්‍රතිකර්මය ලෙස සැලකූහ. තවකෙකු තම රෝගීන් සීතල හෝ උණුජලයේ හොදින් බැස ස්නානයද රෝගයට ප්‍රතිකර්මයක් ලෙස සිතා සිටියහ.එසේම පෙරදිගින් රැගෙන ගිය තේ බීමෙන්ද රෝගය සුවවන බව සිතා සිටි පිරිසක්ද වූහ.
කිසිදු ප්‍රතිකාරයක් නොලදද සිෆිලස් ලක්‍ෂන පහව යන නිසා තම රෝගීන් සුවවූ බව සිතූ වෛද්‍යවරු ඔවුන්ව නිවසට යාමට අවසර දුන් අතර රෝගීන්ට කිසිදු අපහසුතාවයක්, දුර්වලකමක් නොදැනුන නිසා සුපුරුදු පරිදි තමතමන්ගේ රැකියා කටයුතු කරන්නට වූහ. එහෙත් සිරුරේ සැඟව සිටින සිෆීලස් බැක්ටීරියාව වසර 10 කට හෝ 20 කට පසුව නැවත මතුවී දරුණු අකර්මන්‍යතා ඇති කරන විට මෙය සිෆිලස් රෝගයේම තෙවන හෝ සිව්වන අවධි ලෙස හදුනාගන්නට තරම් හැකියාවක් එකල වෛද්‍යවරුන්ට නොතිබූ නිිසා මේ තවත් අළුත් රෝගී තත්ත්වක් ලෙස වෛද්‍යවරු සැලකූහ.
ඊලඟ සියවස් කිහිපයේදී රෝගයට නිශ්චිත ප්‍රතිකාරයක් සොයාගත්තාදැයි පවා නොදැන ගතවූ අතර ඇතැම් විටෙක රෝගය වැලදුන කාන්තාවන් තමන් දන්නා අත්බෙහෙත් කරගනිමින් රෝගය සුවවූවායැයි සිතා සිටියෝය. එපමණක් නොව සභ්‍ය අසභ්‍ය සීමා මායිම් අතර ව්‍යාකූලත්වයක් තිබූ එකල යුරෝපයේ රෝගය ඇතැයි සැකකළ කාන්තාවන්ව අල්ලා සිරගත කොට රෝගය හේතුකොට ගෙන හෝ වෙනත් යමකින් මිය යනතෙක් සිර කර තැබීමද සිදුව තිබේ. ඔවුන්ට කිසිදු පිළිසරණක් වීමට කිසිවෙකුට අවශ්‍යතාවයක්ද තිබී නැත.
19 වන සියවසේදී වික්ටෝරියානු සම්ප්‍රධායන් කරපින්නා ගත් "විනීතවත්" යුරෝපයේ සිෆිලස් යන නමවත් රෝගය සදහා භාවිතා නොකිරීමට එකල විසූවන් වගබලා ගෙන තිබේ. විශේෂයෙන්ම කාන්තාවන් හා ළමයින් ඉදිරියේ මෙම නාමය භාවිතා නොකිරීමට තරයේ වගබලා ගෙන ඇත.
යමෙකුට සිෆිලස් නොවූවද එයට සමාන රෝග ලක්‍ෂන වේ නම් එය ඕපාදූප වලට එකල හොද මාතෘකාවකි. යමෙකුට චර්ම රෝගයක් නිසා හෝ තුවාල යනාදිය තිබේනම් ඔහුගේ මිතුරන් පවසා ඇත්තේ නගරයේ ඇති ෆාමසියට ගිය විට කිසිදු ප්‍රශ්නයක් නොකරම මෙම රෝගයට උවමනා බෙහෙත ලබාගත හැකි බවයි. පුවත් පත් වලද දැන්වීම පිටුපුරා විවිද නම් වලින් රෝගය හදුන්වමින් විවිද ප්‍රතිකර්මද පෙන්වා තිබුනහ. එහෙත් මේ කිසිවකින් සිෆිලස් රෝගය නිට්ටාට සුව කළ හැකි නොවීය.
 |
| එකල පුවත්පත් දැන්වීම් |
19 වන සියවසේ අගභාගය වන විට මෙම සඟවා ගෙන සිටීමේ ප්‍රතිපත්තියට වඩා යථාර්ථය
වටහා ගෙන අවශ්‍ය පියවර ගැනීමේ වැදගත්කම දුටු වෛද්‍යවරුන්, විද්‍යාඥයන්,
විද්වතුන්ගෙන් යුරෝපය පොහොසත්වීම සිෆිලස් ව්‍යාපත්තිය ඊලඟ වසර 75 ක පමණ
කාලයකදීවත් අඩපණ කිරීමටද මහඟු පිටිවහලක් විය. 1876 දී වියානාවේ කීර්තිමත්
වෛද්‍යවරයෙකු වූ Hermann Von Zeissl සිෆිලස් රෝගීන් 30,000 ක් පමණ
නිරීක්‍ෂනය මගින් ලද අත්දැකීම් තුලින් රෝගයේ භයානක බව හා කඩිනමින් ස්ථිරව
පිළියම් නොයෙදීමෙන් මානව වර්ගයාටම අත්විය හැකි ඉරණම කල්තියාම දුටුවේය.
ශ්‍රීමත් විලයම් ඔස්ලර් වැනි වෛද්‍ය ක්‍ෂෙත්‍රයේ ප්‍රවීණයන්ගේ දැක්මද මෙයටම
සමාන විය.
තවත් අතකින් අන්වීක්‍ෂ වල සිදූවූ වැඩි දියුණුවද සිෆිලස් රෝග කාරක බැක්ටීරියාව හදුනාගැනීමට වූ සේවය පවසා සිටිය යුතුමය. 1905 දී Fritz Schaudinn සහ Erich Hoffmann විසින් Treponema pallidum බැක්ටීරියාව පළමු වරට හඳුනාගන්නා ලදි.
තවත් අතකින් අන්වීක්‍ෂ වල සිදූවූ වැඩි දියුණුවද සිෆිලස් රෝග කාරක බැක්ටීරියාව හදුනාගැනීමට වූ සේවය පවසා සිටිය යුතුමය. 1905 දී Fritz Schaudinn සහ Erich Hoffmann විසින් Treponema pallidum බැක්ටීරියාව පළමු වරට හඳුනාගන්නා ලදි.
බෙල්ජියම් ජාතික වෛද්‍යවරයෙකු වූ Jules Bordet විසින් Complement Fixation සිද්ධාන්තය සොයා ගනු ලැබූ අතර එය ඉවහල් කර ගනිමින් සිෆිලස් රුධිර පරීක්‍ෂාව මගින් හදුනාගැනීමේ හැකියාව ජර්මානු ජාතික විද්‍යාඥයෙකුවූ August Paul Von Wassermann විසින් 1906 දී සොයා ගන්නා ලදි. මෙම පරීක්‍ෂාව Wassermann පරීක්‍ෂාව ලෙසද හදුන්වනු ලැබේ.
Sahachiro Hata සහ Paul Ehrlich යන විද්‍යාඥයන් දෙපල විසින් සිෆිලස් රෝගීන්ට ප්‍රථම අස්වැසිල්ල ගෙන දෙමින් ලොව ප්‍රථම විශ්වාසනීය ප්‍රතිකර්මය ආසනික් රසායණිකය භාවිතයෙන් සොයා ගත් අතර 1909 දී ප්‍රථම වරට මනුශ්‍යයන් සදහා එය යොදා ගනු ලැබීය. 1910 දී නිල වශයෙන් මෙම ඖෂධය භාවිතය ඇරඹූ අතර එය Salvarsan නමින් හැදින්වූ අතර වැඩිදෙනෙක් මෙම ඔෟෂධය හදුන්වනු ලැබූවේ "Magic Bullet" නමිනි.
මෙම ප්‍රතිකර්මය සම්පූර්ණයෙන් නිම කිරීමට මාස 18 ක් ගතවූ අතර වියදමද අධික විය.වෙහෙසකර හා කල්ගතවූ මෙම ප්‍රතිකාරය ඇතැම්විට රෝගීයාට මෙන්ම සෞඛ්‍ය නිලධාරීන්ටද වදයක් වූ අවස්ථාවිය. ඇකැම් අවස්ථාවල ඔවුන්ද මෙම ප්‍රතිකාරය පිළිබදව රෝගීන් අධෛර්යමත් කළ බව පැවසෙන අතර සිෆිලස් රෝගයේ ස්වභාවය හා ප්‍රතිකාර කරගෙන යන විට රෝග ලක්‍ෂන පහව යනවිට ඉදිරි ප්‍රතිකාර සදහා රෝගීන් යොමු නොවන අවස්ථාද තිබී ඇත. ප්‍රතිකාරය නිසි ලෙස සම්පූර්ණ නොකිරීම නිසා තවත් කලක් ගතවන විට නැවත රෝගී ලක්‍ෂන මතුවන අවස්ථාවේ ඔවුන් ප්‍රමාවී ඇති නිසා නැවත යථා තත්ත්වයට පත්වීමද සිදුනොවන තත්ත්වයට පත් වී ඇත.
Salvarsan එතෙක් භාවිතා කළ ඖෂධ වලට වඩා විශ්වාසනීයත්වය සහ ක්‍රියාකාරීත්වයෙන් වැඩි වූවත් වැඩිකාලයක් ගතවීම, මිල අධිකකම සහ වේදනාත්මක ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් වූ හෙයින් සිෆිලස් මර්ධනය තවදුරටත් කල්ගතවන ක්‍රියාදාමයක් වූහ.
මේ නිසා තවදුරටත් රෝගීන් වැඩිවීම, නිරෝගිමත් ජනතාවක් රටේ අඩුවීම යනාදී කරුණු මෙන්ම එතෙක් තිබූ ප්‍රතිකර්ම සදහා රජයට පවා වැඩි පිරිවැයක් දරන්නට සිදුවීම ඉක්මනින්ම විසදුමක් සෙවීම තවතවත් ඉක්මන්කළ යුතු කරුණක් වූවේය.
අඩුම තරමින් මහජනතාව මේ රෝගය පිළිබදව දැනුවත් කිරීම තුලින්වත් රෝගයට ගොදුරුවන්නන් එයින් වලකා ගැනීම හා ප්‍රතිකාර පිළිබදව නොදන්නා අය ඒ පිළිබදව දැනුවත් කිරීමට හා ධෛර්යමත් කිරීමේ අරමුණින් හා ආක්පයමය වෙනසක් අපේක්‍ෂාවෙන් ඇමරිකාවේ මහජන සෞඛ්‍ය සේවය මිනිසුන් දැනුවත් කිරීමේ ව්‍යාපාරයක් 1936 දී ඇරඹූහ. මෙයට ජනතාව තුලින්ම ප්‍රශංසාව මෙන්ම විරුද්ධත්වයද බලාපොරොත්තුවූ අතර සැබැවින්ම එයම සිදුවිය. ඇතමෙකු මෙය ප්‍රසිද්ධියේ කථා නොකළ යුතු මාතෘකාවක් ලෙස හැදින්වූ අතර ඇතමෙකු ප්‍රතිකාරයක් ගැනීමට ගොස් ලැජ්ජා වනවාට වඩා වේදනාව ප්‍රියවිය. තවත් අයෙකුට තමන්ගේ දරුවන් මේ පිළිබදව ප්‍රසිද්ධියේ දැනුවත් කර ඇති ප්‍රකාශන දැකීම අකමැති දෙයක් විය. ගුවන්විදුලි මාධ්‍යයේදීද සහ පුවත්පත් ආදියේදී ඇතැම් ආයතන මේ පිළිබදව ප්‍රසිද්ධියේ කථා කිරීමට මැලිවිය. මහජනතාව දැනුවත් කිරී‍ම්‍ෙ වැඩපිළිවලද අධෛර්යමත් කරන ලදි.
එහෙත් ඇමරිකාවේ මහජන සෞඛ්‍ය සේවය මෙයින් යටපත් කළ නොහැකි විය. රෝගයේ භයානකත්වය වටහා ගත් ඇතැම් සේවා ස්ථාන තම සේවකයන්ට රුධිර පරික්‍ෂව සිදු කරගැනීම අනිවාර්යය කරන ලදි. එසේම රජය විසින් නීති සම්පාදනයද සිදුකළ අතර විවාහයට පෙර දෙපාර්ශවය රුධිර පරීක්‍ෂාවකට ලක්වීම අනිවාර්යය කරන ලදි. මවක්වීමට බලාපොරොත්තුවන කාන්තාවන්ටද රුධිර පරීක්‍ෂාව අනිවාර්යය කරන ලදි. සිෆිලස් සදහාම ප්‍රතිකාර කිරීමේ මධ්‍යස්ථානද ඇති කළ අතර ඒවා Rapid Treatment Center ලෙස හැදින්වීය.
එහෙත් ඇමරිකාවේ මහජන සෞඛ්‍ය සේවය මෙයින් යටපත් කළ නොහැකි විය. රෝගයේ භයානකත්වය වටහා ගත් ඇතැම් සේවා ස්ථාන තම සේවකයන්ට රුධිර පරික්‍ෂව සිදු කරගැනීම අනිවාර්යය කරන ලදි. එසේම රජය විසින් නීති සම්පාදනයද සිදුකළ අතර විවාහයට පෙර දෙපාර්ශවය රුධිර පරීක්‍ෂාවකට ලක්වීම අනිවාර්යය කරන ලදි. මවක්වීමට බලාපොරොත්තුවන කාන්තාවන්ටද රුධිර පරීක්‍ෂාව අනිවාර්යය කරන ලදි. සිෆිලස් සදහාම ප්‍රතිකාර කිරීමේ මධ්‍යස්ථානද ඇති කළ අතර ඒවා Rapid Treatment Center ලෙස හැදින්වීය.
ඇලෙක්සැන්ඩර් ෆලෙමින්ග්, මේ නාමයට සිෆිලස් රෝගීන් සහ අනාගතයේ රෝගීන් බවට පත්වීමේ අවධානම ඇති මිනිසුන් ණයැගතිය. ලන්ඩන් රෝහලේදී බැක්ටීරියා සම්බන්ධයෙන් කළ පර්යේෂන වලින් පෙනිසිලීන් නම් වූ අනර්ඝතම ප්‍රතිජීවකය සොයා ගත් අතර 1928 දී ප්‍රථම වරට සිය වාර්ථා අතරට මේ පිළිබදව එක් කළහ. එහෙත් ඉන්පසුව වසර 12 ක් යනතුරාවට මේ පිළිබදව වැඩිදුර අධ්‍යයනයක් සිදුනොවීය.
එහෙත් සිෆිලස් රෝගයේ ව්‍යාපත්තිය සහ එහි බරපතලකම නිසා මෙම අමතකව තිබූ මහඟු ඖෂධය පිළිබදව තවදුරටත් අධ්‍යයනය කිරීමට වසර 12 කට පසු විද්‍යාඥයන් පෙළඹුන අතර ප්‍රතිඵල සාර්ථක හා විශ්වාසනීයත්වයෙන් යුතුවිය.1943 දී පෙනිසිලීන් විසින් සිෆිලස් සදහා නිශ්චිතිම ඖෂධය ලෙස භාවිතය ආරම්භ විය. ඒ John Mahoney, Richard Arnold සහ AD Harris වෛද්‍යවරුන්ගේ මූලිකත්වයෙනි.
සිෆිලස් අප රටේදී හදුන්වනු ලැබූවේ උපදංශ රෝගය නමිනි.
ඊලඟ ලිපියෙන් තවදුරටත් මේ පිළිබදව කතා කරමු....
මූලාශ්‍ර -
ඊලඟ ලිපියෙන් තවදුරටත් මේ පිළිබදව කතා කරමු....
මූලාශ්‍ර -
http://www.womenshealth.gov/publications/our-publications/fact-sheet/syphilis.html#a
http://en.wikipedia.org/wiki/History_of_syphilis
http://en.wikipedia.org/wiki/Penicillin
http://en.wikipedia.org/wiki/Syphilis
http://jmvh.org/article/syphilis-its-early-history-and-treatment-until-penicillin-and-the-debate-on-its-origins/
http://en.wikipedia.org/wiki/Penicillin
http://en.wikipedia.org/wiki/Syphilis
http://jmvh.org/article/syphilis-its-early-history-and-treatment-until-penicillin-and-the-debate-on-its-origins/
